Tímarit Máls og menningar - 01.09.1983, Síða 39

Það er líka ýmislegt að gerast hér heima — þegar vel viðrar
E. t. v. eiga þeir kennarar, sem sagt er að séu að þreifa sig áfram með
sveigjanlega kennsluhætti, lítið annað sammerkt en það eitt að hafa gefið
hefðbundnar aðferðir við kennslu upp á bátinn eða séu að reyna það.
Mörgum þessara kennara er hugstæð ófullnægjan sem þeir hafa fundið fyrir
sem bekkjarkennarar í hefðbundnu starfi og margir eiga daprar minningar
úr skólum sem nemendur.
Sveigjanlegt skólastarf var ekki fundið upp á Islandi. Mörg viðhorfin sem
byggt er á eru gömul í skólasögunni, t. d. hugmyndir um þroska- og
uppeldisgildi leikja og mikilvægi hvetjandi umhverfis. Þær aðferðir sem
algengastar eru undir þessu merki munu komnar frá Bretlandi, og sveigjan-
legt skólastarf er raunar illskásta þýðingin sem ég þekki á því sem á ensku er
kallað Open Education.
Sveigjanlegir kennsluhættir eru því nátengdir opna skólanum sem svo
hefur verið kallaður. Ég hef ekki grafið upp hvenær þetta hugtak var fyrst
notað um skóla hér á landi en svo mikið er víst að Fossvogsskóli í
Reykjavík, sem tók til starfa haustið 1971, var til skamms tíma talinn eini
opni skólinn á landinu. Enginn myndi þó halda því fram að í honum einum
hafi verið gerðar tilraunir með sveigjanlegt skólastarf. Æfinga- og tilrauna-
skóli Kennaraháskólans hefur t. d. jafnan verið tengdur þessum starfshátt-
um, og nýlegri dæmi eru Vesturbæjarskólinn í Reykjavík, Grundaskóli á
Akranesi og Barnaskólinn á Kópaskeri.
Lesandi þessarar greinar gæti svo hitt fyrir marga kennara sem ekki kenna
við opinn skóla en kveðast þó vera með opið svxði í hluta skólans. Slík
tilhögun er orðin býsna algeng hér á landi og ég giska á að á milli 20 til 30
skólar hýsi nú starf af því tagi. Þá er að finna um allt land, trúlega í öllum
fræðsluumdæmum. Þá er þess að geta að fjölmargir kennarar eru að reyna
að koma á fót opinni skólastofu og lýsa því gjarnan með svofelldum orðum:
„Ég er aðeins að reyna að „opna“ hjá mér.“
Ytra einkenni „opins“ skólastarfs er oft að umhverfið í skólanum er
gjörólíkt þeim skólastofum sem flestir eiga að venjast, aðlaðandi en þó
fjölbreytt. Kennslurýminu, hvort sem um er að ræða eina skólastofu eða
stærra svæði, er oft skipt í afmörkuð starfssvæði sem hvert hefur ákveðnu
hlutverki að gegna. Sem dæmi má nefna leskrók, þar sem fengist er við
frjálsan lestur, stærðfræðisvæði, svæði fyrir málun og mótun, aðstöðu fyrir
leikræna tjáningu, svæði fyrir hvers konar tilraunir og rannsóknir og þannig
mætti lengi telja. Margvísleg gögn liggja frammi: verkefni, föndurefni,
myndir, kennslulíkön, kort, uppflettirit og aðrar bækur, ritföng og hvers
konar önnur hjálpargögn. Það sem einkum á þó þátt í að skapa hlýlegt
andrúmsloft eru pottaplöntur, veggteppi og önnur myndverk eða verkefni
eftir nemendur sem prýða alla veggi, glaðlegir litir, ábreiður eða gömul
389