Tímarit Máls og menningar - 01.09.1983, Page 57

Krafa um afnám skóla — Aörar menntaleiöir
Bandaríkjunum muni kjósa að kenna börnum sínum sjálfar. Flest börn
munu halda áfram að stunda nám í opinberum skólum eða einkaskólum um
ófyrirsjáanlega framtíð.“ 2
En hvers konar fólk er það sem leggur út í að brjóta þannig rótgrónar
venjur, leggja á sig aukið erfiði og bjóða í sumum tilvikum lögum og
reglugerðum byrginn? Og hvers vegna gerir það þetta? Eins og vænta má er
hér að einhverju leyti um að ræða anga af stærri hreyfingu, fólk sem er að
brjótast út úr lífsþægindakapphlaupi neysluþjóðfélagsins og leita nýrra
lífshátta. I þeirri viðleitni má einmitt oft greina vilja til að losa sig undan
forsjá og ábyrgð stofnana og taka hana í eigin hendur, rækta sjálfur heilsu
sína en sækja hana ekki til sjúkrahúsa, rækta sjálfur samskiptin við börn sín í
stað þess að telja sjálfum sér trú um að það verði gert í skólum. Þetta er
einkum mið- og lágstéttarfólk sem býr í hinum minni borgum og dreifðu
byggðum Bandaríkjanna og verulegur hluti þess hefur enga framhalds-
skólagöngu að baki. Meginástæðan fyrir ákvörðun sumra um að kenna
börnum sínum heima er þó gagnrýnið viðhorf til skóla og vonbrigði með
fengna reynslu af þeim.
I áðurnefndum fyrirlestri fullyrti John Holt að góður árangur væri af
heimakennslunni bæði miðað við venjulegar skólakröfur og kröfur um að
börnin sýni virkni, áhuga og sjálfstæði í verkefnavali og vinnubrögðum.
Hann minntist og á ýmsa aðra kosti fyrirkomulagsins: Tilfinningatengsl
barna og foreldra geta styrkst og það dregur að sínu leyti úr kvíða við að
halda inn á nýjar brautir og taka á sig þá áhættu sem stundum fylgir
þroskandi námi. Auðvelt væri að gefa börnunum nægan tíma til að lesa bók
eða leysa verkefnin yfirleitt og þeim mætti haga í samræmi við veður og
árstíma.
John Holt og aðrir sem hafa áhuga á þessu starfi, veita fólki, sem kennir
börnum sínum heima, margháttaða aðstoð. Upplýsingar eru gefnar um
lagalega hlið málsins og fólki hjálpað við að leita réttar síns. I Bandaríkjun-
um er heimakennsla nú leyfð í um 40 ríkjum og þeim fjölgar sem draga úr
lagalegum hömlum. Samhliða þessu hefur verið unnið að því að koma á sem
bestu samstarfi við skóla og skólayfirvöld. Fer það batnandi og hefur m. a.
leitt til þess að börn í heimakennslu fá allvíða bækur og gögn til jafns við
reglulega nemendur í skyldunámi og fá að nota skólasöfn og íþróttaaðstöðu
skólanna. Einnig fjölgar skólum sem taka upp svo náið samstarf við
heimakennslufólk að börn þess fá að sækja skóla ákveðna daga eða hluta úr
degi — oftast þannig að þau sækja kennslu í vissum greinum. I þeim
tilvikum viðurkenna báðir aðilar að þeir geta haft gagn af hinum. Börnunum
opnast fleiri möguleikar án þess að dregið sé úr frjálsræði þeirra og skólarnir
fá inn nemendur sem smita frá sér áhuga og námsgleði.
407