Tímarit Máls og menningar - 01.09.1983, Page 95

Umsagnir um bœkur
sem fórust í hinu hryllilega og ástæðu-
lausa slysi. Sögumaður segist í lokin
vona að sín saga hafi orðið öðruvísi en
aðrar sögur af Selatöngum og sýni öfugt
við þær að „öll séum við einsdæmi."
(168) Hann fordæmir líka fegrandi frá-
sagnir af Selatöngum, frásagnir sem
stefna frá upphafi að niðurstöðunni:
„einu sinni var gleðibragur yfir litlum
plássum.“ (159) Honum er í mun að
draga upp einlæga mynd af Selatöngum
og vinum sínum þar, sbr. tilvitnun hér
að ofan (Eg hef gert það sem í mínu
valdi stóð. . .). En svo er það hvernig til
tekst.
Egill og fólkib á Selatöngum
Egill fer frá Selatöngum í Mennta-
skólann á Akureyri u. þ. b. 16 ára gamall
og á ekki afturkvæmt. Hann er barn og
unglingur ár sín á Selatöngum og sjónar-
horn hans takmarkast af því. Frásögn
hans er sjálfhverf, hann er miðpunktur
sögu sinnar eins og maður er á þessu
tímaskeiði ævinnar. Fullorðna fólkið á
Selatöngum og líf þess er bara til kring-
um þroskaferil Egils sjálfs og skiptir
hann ekki meginmáli af því að þeir
fullorðnu grípa ekki inn í líf hans á
afgerandi eða óþægilegan hátt. Egill spyr
ekki gagnrýninna spurninga, frekar en
önnur börn og unglingar, yfirborð
þorpslífsins dugir honum fullkomlega.
Við fáum fjörugar lýsingar á deilum
þorpsbúa um trúmál, pólitík og bók-
menntir og spírafylliríið mikla er dill-
andi skemmtilegt. Sömuleiðis stéttabar-
áttan í frystihúsinu.
Hinar dekkri hliðar lífsins í litlum
plássum koma lítið fram s. s. baktal,
öfund, geðveiki, grimmd og stöðug
þörfin fyrir blóraböggla, en Egill sér
þessu andliti þorpsins bregða fyrir í
aðförinni að Fúsa með nefið. Fúsi biður
þorpsbúum bölbæna og óttinn sem gríp-
ur Egil tengist bæði formælingunum og
tilefni þeirra, grimmd þorpsbúa. Að
öðru leyti veitist Agli létt að víkja vand-
ræðum þorpsbúa frá sér.
Konurnar sem hann umgengst eru
traustir og stæðilegir kvenskörungar
eins og móðirin, Beta og Inger. Færri
orðum er hins vegar farið um konur eins
og Laugu hans Kela kokks, sem fær
eftirvinnu í frystihúsinu út á það að
Drési verkstjóri fer „upp á hana inni í
kassageymslu." (144) Og hvaða stöðu í
þorpinu hefur „Lauga neðrikoja“, sem
svo er kölluð af því að hún stundaði
skip? . . . (70)
Egill hlustar opinmynntur á gáfu-
mannafélag þorpsins þenja sig í
skúrnum hjá Tóta frænda — en hann
hlustar ekki á það sem karlarnir tuldra
lágmæltir við Hildi, móður hans, þegar
þeir eru búnir að vera gáfaðir hjá Tóta.
(124) Og hvernig skyldi sambandi þeirra
Kjartans og Tóta vera háttað? Hver er
Tóti frændi — ef út í það er farið.
Egill elskar og dáir Tóta frænda sinn
mjög. Tvisvar er samskiptum þeirra lýst
af svo mikilli næmi, svo fallega, að það
er engu líkt. Þetta er þegar Egill leitar til
Tóta yfirkominn af sinni fyrstu ástar-
sorg (110) og þegar móðirin deyr (129 —
130). En þessar tvær lýsingar eru und-
antekningar — að öðru leyti kemur Tóti
fram eins og nokkurs konar „gúrú“ sem
talar í upphöfnum orðskviðum sem Eg-
ill vitnar til í tíma og ótíma:
Pólitíkin, sagði frændi, hún er allt-
af eins því miður. Hún lýtur sínum
eigin lögmálum. Samt held ég að þeir
sem þykjast yfir hana hafnir séu
miklu ómerkilegri en allir flokkar til
samans." (120)
445