Tímarit Máls og menningar - 01.09.1987, Blaðsíða 56

Tímarit Máls og menningar
yfir á önnur sjónarsvið. Bernódus og vinafólk hans í Fuglaskottís sitja á veitinga-
húsi og á meðan þau tala saman hvarflar Bernódus
. . . augum um hvíta veggi, og gular tágar ástólsetum og leifaraf mat með ríkum lit-
um enn á borðum, og vínbletti, öskudreifáspagettílengjuog lengju liðast einsog drög
að slöngum í frystri mynd snöggfestri á pappírsdúknum á borðinu með bletti af sósu
rauðri eða ryðbrúnni með öðrum af víni rauðu stundum eða hinu gullna sem tímaskipt-
ir guðir gáfu heiðnir og lífelskir guðir sólar og vaxtar og dagsins sem höfðu sett nátt-
guðum grið, og goðmögnum vanabundnum mána og véum hans.l7)
Við sjáum hvernig augað og textinn búa til listaverk úr þessum matarleifum
með því að skoða viss smáatriði þeirra; af þessu kvikna goðkynja hugleiðingar
sem virðast alls óskildar þessu sjónarsviði og stendur svosem ekkert í vegi fyrir
að textinn haldi áfram með þær. En enn má hverfa aftur að matarleifunum og at-
huga þær betur; jafnframt fer lesandi að leita að hugsanlegum tengslum. Má ef
til vill sjá í matarleifunum ummerki „goðkynja" rítúals?:
Flysjungur utan af ávöxtum, hringir undan glösum, og kjarnar úr vínþrúgum; kjöt-
bein og ólívufeiti; og einnig skeljar sem allt mælti sig saman til mynstra svo mætti
verða myndlegt samfélag; og síðan aftur um hvíta veggina . . .
En nú fær ekkert haldið aftur af þessum ferðalangi hugans og fyrr en varir er
hann kominn út á götu og farinn að nema hljóð og sýnir borgarinnar og virðast
engin takmörk fyrir því hvað hann getur spunnið í vef sinn, textann.
Merkingu slegið á frest
Hvernig tengist þetta vitundarflakk og sú mynd karlsins í verkum Thors sem
áður var minnst á? Hér hygg ég að vænlegt sé að velta fyrir sér hvers konar vit-
und það er sem miðlar okkur þessum texta; þá á ég ekki við vitund höfundarins
sjálfs, heldur það sjálf sögunnar sem „talar" texta hennar til okkar og felst í
sjálfri orðræðunni - ég hygg nefnilega að það gæti verið blekkjandi að tala um
venjulegan söguhöfund innan þessa marghama texta.
Þetta talandi „súbjekt" eða sjálf textans er að sjálfsögðu afsprengi karlhöfund-
ar, en þetta sjálf er ekki sá karlmaður sem er Atlas vestrænnar heimsmyndar, sá
sem þiggur vald sitt í arf eða verður ella að spyrja sjálfan sig þeirrar tilvistar-
spurningar sem Hamlet er látinn spyrja: “To be, or not to be . . .“ Um þetta
sjálf gildir frekar það sem karl nokkur í Turnleikhúsinu segir: „Að vera og ekki
vera, það er svarið" — þótt þetta sé að vísu sagt í spaugilegu samhengi og því
bætt við að hann „var ekki að þukla neinn kvenmann þá stund." (137—8).
Hinir leitandi ferðalangar í verkum Thors eru fulltrúar þessa sögusjálfs sem
reynir í senn að vera og vera ekki, nota vald sitt yfir tungumálinu til að skapa
318