Tímarit Máls og menningar - 01.03.1990, Síða 113

aukinheldur ávallt verið félagar í Félagi bif-
vélavirkja.
Síðustu tveir kaflar bókarinnar lúta að upp-
hafi félagssamtaka í greininni — Félagi bif-
vélavirkja — og öflun iðnréttinda. Þessir
þættir eru raunar samofnir ef marka má skrif
Asgeirs.
í sjöunda kafla fjallar höfundur um stofnun
Félags bifreiðaviðgerðarmanna árið 1929.
Aðdragandi þess var hinn óhóflegi vinnutími
bflaviðgerðarmanna, er unnu mikið á kvöldin
og nóttunni án þess að fá greidd aukavinnu-
laun fyrir ómakið. Viðgerðarmenn tóku sig
saman og kröfðust eftirvinnukaups eftir kl. 19
til að draga úr aukavinnu. Verkstæðiseigend-
ur tóku vel í þá málaleitan, enda bitnaði hún
helst á viðskiptavinum, og málinu var hrund-
ið í framkvæmd átakalaust. I kjölfar þess var
félagið síðan stofnað er þeir sem stóðu að
kröfunni um yfirvinnukaup sáu þýðingu sam-
stöðunnar. Félagið reyndist ekki langlíft held-
ur lognaðist útaf að skömmum tíma liðnum án
þess að hafa staðið að neinum aðgerðum.
Sjöundi kafli inniheldur einnig umfjöllun
um öflun iðnréttinda handa þeim er fengust
við bifreiðaviðgerðir. Árið 1930 stofna verk-
stæðiseigendur með sér félag og þeir knýja á
um að greinin hljóti löggildingu. Þá mála-
leitan bera þeir upp við Iðnráð Reykjavíkur er
hafði með málið að gera samkvæmt nýlegum
lögum um iðju og iðnað. Nokkrum árum síðar
ganga bifreiðaviðgerðarmenn til liðs við
verkstæðiseigendur og stofna Félag bifreiða-
viðgerðamanna hið síðara. Þessi hópur vann
síðan að því í bróðerni að afla bílaviðgerðar-
mönnum iðnréttinda, en hafði ekki erindi sem
erfiði fyrst í stað.
í lokakafla bókarinnar fjallar Ásgeir um
stofnun Félags bifvélavirkja árið 1935 og
rúmlega tvö fyrstu ár félagsins, sem höfundur
telur einna afdrifaríkustu ár samtakanna.
Bæði verkstæðiseigendur og bílaviðgerðar-
menn stóðu að félaginu í byrjun. Þeir fengu
iðngreinina viðurkennda tveimur mánuðum
eftir stofnun félagsins, en meginhluti fyrsta
starfsárs var helgaður iðnréttarmálinu. Ásgeir
getur einnig um kjarabaráttu félagsins —
kröfugerð, um hækkun launa og styttri vinnu-
tíma, andstöðu verkstæðiseigenda við þeirri
málaleitan, sem leiddi til brottvísunar þeirra
úr félaginu, inngöngu í ASÍ skömmu síðar,
fyrsta verkfalli (1937) er stóð yfir í fimm
vikur, þá samninga sem undirritaðir voru í
verkfallslok og fyrstu forystumenn félagsins.
3
Ásgeir byggir bók sína mikið á viðtölum við
eldri bifvélavirkja. Það á einkum við um upp-
hafsár bflaviðgerða þar sem engar ritaðar
heimildir eru fáanlegar. Einnig sækir hann
nokkuð í rit Guðlaugs Jónssonar, Bifreiðar á
íslandi 1904-1930. Bókarhöfundur leitar
einnig fanga í öðrum heimildum svo sem dag-
blöðum, fundargerðarbókum, Alþingistíðind-
um og bókum er lúta að efninu. Ásgeir notar
heimildir af leikni og samviskusemi, án þess
að beita þær gagnrýni. Ég hefði talið ástæðu
til að gaumgæfa lítillega eina meginheimild-
ina, viðtölin, skoða kosti þeirra og galla; ekki
síst áreiðanleika þeirra um löngu liðinn tíma.
Iðnsögu má rita á ólíka vegu; ýmist með því
að rekja atburði í tímaröð, að geta um afrek
og áhrif einstakra manna, með því að rekja
helstu atburði tímaskeiðs (idealtýpur), eða
með því að túlka atburði líðandi stundar í ljósi
kenninga. Ásgeir velur, líkt og margur sagn-
fræðingurinn á Islandi, að rekja söguna í
tímaröð og geta þeirra manna er braut ruddu.
Á köflum er bókin sem ævisaga bfla og bif-
reiðavirkja. Það hefur þó þann kost að frá-
sögnin er einföld og rennur vel eftir síðum
bókarinnar (fyrir vikið nær hún til fjölmenns
lesendahóps, svo sem bifvélavirkja og ann-
arra er málið snertir). Okostir eru hins vegar
þeir að örðugra er að greina stórviðburði frá
smáatvikum og að samhengi sögunnar hættir
til að verða óskýrara en með því að styðjast
við idealtýpur eða kenningar. Þegar vel skal
til vanda við söguritun þarf bæði að gaum-
gæfa vel einstaka atburði líðandi stundar sem
TMM 1990:1
111