Tímarit Máls og menningar - 01.12.1991, Page 46

horfum Huxleys, hve fráleitt það væri að
kalla hann materialista og tilfærði eftir hon-
um:
Á öðrum stað segir Huxley: „Vér lifum í
heimi fullum eymdar og fávisku, og það er
auðsæ og skýlaus skylda og hlutverk hvers
manns að leitast við að bæta og fegra þann
litla afkima heimsins, sem hann lifir í, að
eyða bölinu og auka þekkinguna og far-
sældina. En til þess að geta það þarf maður
að trúa tvennu: að vér getum skilið lögmál
náttúrunnar, að þekkingu vorri á þeim sé í
raun og veru engin takmörk sett, og í öðru
lagi að vilji vor geti haft og hafi varanleg
áhrif á rás viðburðanna.“ I hvortveggju
þessum tilfærðu ummælum má segja að
felist trúarjátning og siðalærdómur Hux-
leys; og mjög lík ummæli þessu mætti til-
(j a', ?ÁÁ: /,// , , tt*j
(.j/tt'U jf''1 ‘C/t*, j/. (*J írvsti
f'anÆ> ftniu+t f jL /siS /trfu.venf, a-j, /i4rtr-rtub
</ tnvv; IJJ /ujt jrt/j 1' ájacjttn fltluj (UitA /UC& **j
Q<Uia*), (jtUyduj Zc/tt-( la. iucttvvjj jj ja-rtíCi/c a//r;tr rj
ja///(rrtt u /aartauirtt, £«■ julxn*u Aojm-( -/tsvdii
fUj fllt> aSlist',' Jtj /j /*/ /usjdsV /rrtr-ttit/, au> /tJts. //v'moc-*-~ts
fuUtttu Hfr/i HakJfrus t íírj-t-ct /frlxjr/, r£rU
(k/ /u-tu 9>r/ úisiJt c/t-t*. '/mjl** fujfj Ql/rickrus tLiffn /Tfym
<& jtrr /Lmv Otusv (ju/ietutcC^, uteC« foucnttt' fci flart—•«'
ÍH/iíutZjaJ /errjtu ,/<t///ta ju**-** . CÍj i(> JLcJr
kcnxt, : gj lu/Jtyt, fe/aj, rs \aj jíLj-rrTí/Ílxau.
Lj /iO Áoc*s wai/xOs u-, n Jdtif t*' ýin/hnCxj frzuf eáfi
fiví/aéttiaS fjj f/t'ki <ru*fí /hiLU fftue/, ija/jÁus; ftrcv a/0 ju
ai (JL Uý Cn„í, fótvi^au ', Cj Jt,/ /,■■,„
C.f" t*j atcU /ifj íic. !i aj U4*. , ■ /,/
i„(/>J*j<<***/, allU«< /u'iU,-r. jj íuj, Jia-riz/, (hup/c*.
U*tda*v, uuw u flrttAJ. (>J juai/í/ íu/■ 'f/kúta, jU
ttUÁaaj Cjöt . X* cj jauu, ei ít mit-tiu /aC .j______
---- ÁtW'H, . —_ taUá/, jj iaujrau a-j
jrU' /rju/t,,., ,/tí/tt<u frtur (*,t</,/,, . *(,,r ,,
Úr bréfi frá Benedikt til Kristjáns Jónasarsonar
(sbr. bls. 37 hér).
færa úr ritum flestra hinna nefndu manna ef
rúmið leyfði.
Hann varði síðan þá afstöðu pósitívista að
láta ekki leiðast út í „metafýsiskar spekúla-
tiónir“:
Enginn þessara manna þykist heldur hafa
„ráðið gátur lífsins"; þeir skildu betur en
svo takmörk krafta sinna og ómælileik til-
verunnar. En þeir leituðust við að stækka
verksvið mannsandans einmitt með því að
ætla kröftum sínum af og villast eigi út í
ófrjóar metafýsiskar spekúlatiónir. Ekki
heldur munu þeir hafa áiitið sig nein óska-
böm guðs, er hann hefði sérstaklega veitt
þessa „innri skyggni", sem höf. talar um, að
guð gefi sérílagi sínum útvöldu. En þeir
hafa náð tilgangi sínum; þeir hafa auðgað
mannlífið að nýrri frjósamri þekkingu, þeir
hafa fundið sannindi, sem eigi eru minna
verð en lögmál þau, er þeir Kepler og New-
ton fundu. Eða er það meining höf. að t.d.
þyngdarlögmálið sé ekki efnislegt lögmál?
Enn varði Benedikt töluverðu máli til að
verja skoðanir Huxleys og sagði að lokum:
Það er mikill lærdómur fólginn í því að
skyggnast inn í sálarlíf þeirra manna, sem
almennt eru kallaðir vantrúarmenn, eins og
prófessor Huxley, sem önga trúarjátning
viðurkenndi, en sagði að trú (Religion)
væri of háleit og helg til þess að fleipra og
guma með hana eins og gert væri eða steypa
hana í orþódoxum formum. Af sálarlífi
þessara manna má sjá að fríhyggjendur
geta öðlast þann sálarfrið og jafnvægi, sem
kirkjan segist ein geta veitt sínum orþ-
ódoxu játendum. Af því má og sjá að hinir
orþódoxu, sem kalla sig eina trúmenn og
áfellast fríhyggjendur, gætu lært og ættu að
læra sanna auðmýkt, og sannarlegt trúnað-
artraust af þessum svokölluðu vantrúar-
mönnum.
44
TMM 1991:4