Tímarit Máls og menningar - 01.09.1993, Page 71

Fjölmenning
Hin seinni ár hefur innflytjendum frá öðr-
um málsvæðum en því enska fjölgað til
muna í Ástralíu, einkum frá öðrum Evr-
ópulöndum og Asíu. Sú „fjölmenning"
(múlti-kúltúralismi) sem af hlýst hefur
óneitanlega áhrif á menningarviðmið og
veldur því að áðurnefnd togstreita milli
jaðars og miðju endurholdgast nú innan-
lands. Sneja Gunew hefur verið fremst í
flokki ástralskra kennimanna í greiningu
á þessum nýju aðstæðum.19 Sneja heldur
því meðal annars fram að sú skilgreining
menningar sem ekki geri ráð fyrir fram-
lagi allra þegnanna mismuni fólki og
þarfnist því endurskoðunar. Þar kemur
fjölmenningarstefnan til sögunnar. Vopn-
uð kenningu Edwards Saids um að allar
skilgreiningar á menningu byggist á mis-
munun og útilokun, það er, í skilgreiningu
á menningu felist einnig skilgreining á
því hvað sé ekki menning, heldur Gunew
því fram að innflytjendur frá hinum ýmsu
heimshornum hafi neytt hið miðlæga
samfélag, það engil-keltneska, til að líta í
eigin barm og athuga sinn gang, rétt eins
og feministar hafi neytt feðraveldið til að
endurskoða sína stöðu. Gunew telur að
höfundar upprunnir á öðrum menningar-
svæðum myndi eins konar ramma utan
um hið engil-keltneska samfélag og dragi
þannig athyglina að því sem sé innan
rammans, eins og rammar geri einlægt, en
um leið verði lýðum ljóst hvað ekki fyrir-
finnist þar, nefnilega efniviðurinn í
rammanum. Þannig beini innflytjendur
sjónum Ástrala að tengslum menningar
og þjóðernisvitundar og bendi á brestina.
„Því betur sem við áttum okkur á þeim
þáttum sem vantar í orðræðu okkar, því
betur sem við sundurgreinum þá, því síð-
ur stjórnumst við af þeim,“ segir Gunew
og hvetur þannig landa sína til að ræða
það sem þeir ræða ekki. Til að leggja sitt
af mörkum og til að fjölmenningin verði
ekki bara orðin tóm, afsökun fyrir að jað-
arsetja innflytjendur, halda þeim utan
samfélagsins og menningarumræðunnar,
leggur Gunew áherslu á að nýju Ástral-
arnir skrifi sjálfir, hjálpi til við að „end-
urbyggja þessa álfu í höfði okkar“, annars
sé hætta á að þeir staðni í stöðu barnsins
eða konunnar og fjölmenning verði þá í
raun ekki annað en samheiti yfir evr-
ópskættaða menningu; „Þið hlæja að því
hvernig ég tala“, kvartar áðurnefnd Ania
Walwicz.
Ekki eru allir sáttir við röksemdafærslu
fjölmenningarfræðaranna. Árið 1991
skrifaði Robert Dessaix til að mynda
ádrepu þar sem hann varar við misnotkun
á fjölmenningarhugtakinu. Bendir hann
á að það séu fræðimenn eins og Sneja
Gunew sem skáki innfluttum höfundum
út á jaðarinn að ósekju með því að draga
athyglina að þjóðerni þeirra. „Ég held,
hreint út sagt, að mál sé til komið að þeir
sem fást við fjölmenningu hætti að jaðar-
setja innflutta höfunda,“ skrifar Dessaix
og álítur fræðin ekki vera höfundum eða
áströlskum bókmenntum til framdráttar.
Að hans mati eru viðkomandi höfundar
svo ólíkir innbyrðis að ekki sé verjandi að
setja þá undir einn hatt, auk þess sem
umræðan fjalli í raun og veru ekki um
ástralskan veruleik heldur sé verið að
þröngva henni inn í kenningar kvenna-
fræðanna og eftirlendufræðanna. Hann
vitnar í tilsvar Ania Walwicz þegar hún
TMM 1993:3
69