Tímarit Máls og menningar - 01.06.1994, Page 86

alltaf erfitt. Það er hægt að gerast fráhverfur myndmáli, eða málskrúðsfr æði,
jafnvel vissri byltingarpólitík, ef svo má að orði komast, ef til vill að gerast
fráhverfur allri byltingarpólitík, en það er ekki hægt að hafna byltingunni án
þess að hafna um leið viðburðinum og réttlætinu.
Viðburðinum er ekki hægt að lýsa einfaldlega sem einhverju sem gerist.
Það getur rignt í kvöld, eða ekki, það verður ekki alger viðburður vegna þess
að ég veit hvað regn er, ef ég veit það og að svo miklu leyti sem ég veit það,
og svo er það ekki eitthvað algerlega einstakt og annars konar. Það sem þá
kemur fyrir er ekki alger koma.
Komumaðurinn þarf að vera allt annar. Hann er sá sem ég vænti þess að
vænta ekki. Biðin eftir honum er búin til úr ekki-bið, bið án þess sem við
köllum viðmiðun í heimspeki, vegna þess að þekking byggir upp væntingu,
dregur úr nýnæmi. Ef ég er viss urn að eitthvað gerist, gerist ekkert. Ég á
stefnumót við einhvern, ef til vill Krist, ef til vill vin minn, en ef ég vænti
hans, og er viss um að hann kemur, verður hann ekki komumaður, a.m.k.
ekki í þessum skilningi. En auðvitað getur koma einhvers sem ég vænti einnig
komið mér á óvart á einhvern annan hátt, og þá væri það í hvert skipti eins
og einhver óheyrð heppni, sem væri alltaf ný, og þess vegna að koma fýrir
mig aftur og aftur. Laumulega, leynilega. Og það getur einnig gerst að
komandinn komi ekki, eins og Elí. Það er í hinu síopna bili sem möguleiki
ekki-komunnar skapar, í algerum vonbrigðum hennar, sem ég get nálgast
viðburðinn: hann er líka það sem kynni aldrei að gerast.
— Þýðirþetta að viðburður sé ekki viðburður, nema hann sé óvœntur?
J.D.: Já, einmitt.
— Efvið tökum nýlegt dæmi, kom það þér á óvart að öfgastefna til hægri og
viss vinstri hugsun blandast saman, eins og rœtt hefur verið um undanfarið?
J.D.: Þarna er heldur betur verið að þröngva mér aftur til að fást við „málefni
líðandi stundar“. Þið hafið rétt fyrir ykkur: ef við viljum að mark sé tekið á
því sem við vorum að segja rétt í þessu, þá er ekki hægt að færast undan því
að svara þessari spurningu. „Blandan“ sem þið töluðuð um er flókin, en ef
til vill ekld jafn ósennileg og hún virðist í fýrstu. Það þarf að fara mjög varlega
í sakirnar og það er erfitt við aðstæður sem þessar: taka þyrfti mið af miklum
fjölda eiginleika eða upplýsinga (hvaða hægri öfgastefna, hvaða „vinstri
hugsun“, o.s.frv., hvaða „blanda“, hver, hvar og hvenær, innan hvaða marka?
o.s.frv.). Áður en við lítum á sérkennilegustu og afbrigðilegustu dæmin, sem
alltaf eru áhugaverðust, því í þeim felst — í þessu sem öðru — mesta
nýjungin, skulum við rifja upp nokkur atriði almenns skilnings, algengar
hugsunarleiðir og þekktar röksemdafærslur: þetta er ekki í fyrsta skiptið sem
afstaða ákafra vinstrimanna skarast á vissum sviðum við afstöðu öfgasinn-
84
TMM 1994:2