Tímarit Máls og menningar - 01.06.1994, Síða 94

burðarins, eða hvað annað sem vera skal. Jafnvel þótt hægt yrði að komast
til botns í þeirri sundurgreiningu verður óvissuþátturinn aldrei fullkomlega
afmáður. Það verður samt sem áður einhver talandi til staðar, einhver
ómissandi, algert frumkvæði, nýtt upphaf heimsins. Þótt það leysist upp við
greiningu að lokum, eða verði að gjalti, er það samt ögn af einhverju sem er
algert. Saga Frakklands, menning, trúarbrögð og tungumál eru sprottin af
aðkomufólki, einkumþó af börnunum semýmistvoru innflytjendabörn eða
ekki, en altént algert aðkomufólk. Verkefni heimspekings og þar með hvers
sem er, til dæmis borgaranna, er að reyna að rýna eins djúpt og kostur er í
atburðinn, gera hann skiljanlegri, þar til greiningin nær til þess sem kemur.
Það sem gerir eitthvað nýtt, er ekki frekar þetta en hitt, heldur sú staðreynd
að allt sem er dagsett gerist aðeins einu sinni, (staður og stund) og það er
alltaf annaðhvort fæðing eða dauði sem sem við merkjum á þennan hátt.
Enda þótt menn sæju fall Berlínarmúrsins fyrir, gerðist það einn góðan
veðurdag, og það kostaði nokkur mannslíf til viðbótar (áður en hann var
rifinn og meðan á því stóð) og einmitt þess vegna verður sá atburður ekki
aftur tekinn. Það eina sem ekki er hægt að greina til hlítar er fæðing og dauði:
ávallt upphaf heimsins og endir ...
— Erþað sem stendur eftir, þegar viðburður hefur veriðgreindur, hið óafbyggj-
anlega? Er eitthvað óafbyggjanlegt til, og hvað mundi það þá vera?
J.D.: Ef eitthvað er ekki hægt að afbyggja, er það réttlætið. Réttarfarið,
réttarkerfið er hins vegar sem betur fer hægt að greina sundur og saman, það
má endalaust bæta. Sem stendur hallast ég helst að því að réttlæti sé besta
dæmið um fyrirbæri sem ekki er hægt að afbyggja, það sem knýr afbygging-
una áfram, réttlætir hana. Það er jákvæða reynslan af því þegar hið ókunna
birtist sem slíkt: það er heilladrýgra að það gerist en ekki (þetta er reynsla af
viðburðinum sem ekld er hægt að gera grein fyrir með aðferðum veru-
fræðinnar: að eitthvað verði, að eitthvað sé fremur en ekkert). Það er betra
að vera opinn gagnvart framtíðinni, þetta er það sem afbyggingin gefur sér,
það sem hún hefur ævinlega sótt hreyfiafl sitt til og tengir hana, rétt eins og
sjálfa framtíðina, við það sem er annað, við takmarkalausa reisn þess sem er
annað. Þá er ég einnig að tala um lýðræðið sem koma skal. Það má ímynda
sér allskyns mótbárur gegn þessu. Þessa til dæmis: „Stundum er betra að
þetta eða hitt gerist alls ekki. Réttlætið krefst þess að þessi eða hinn atburð-
urinn (það sem „að höndum ber“) eigi sér ekki stað. Viðburður er ekki
æskilegur sem slíkur, framtíðin er ekki „skilyrðislaust ákjósanlegri““. Vissu-
lega, en það má alltaf sýna fram á að þegar maður vill síður að þetta gerist
en hitt sé maður með réttu eða röngu að loka sjóndeildarhring, eða draga
sjóndeildarhring (orðið merkir ystu mörk), loka á allt sem framandi er, loka
á sjálfa framtíðina. Hér er á ferðinni messíönsk formbygging (jafnvel messí-
anismi — í kveri því sem ég skrifaði um Marx geri ég greinarmun á hinu
92
TMM 1994:2