Dagblaðið Vísir - DV - 09.03.2012, Qupperneq 34

HEIÐURSVERÐLAUN34
m E N N I N g A R V E R Ð L A U N d V 2 0 1 1
7 . m a r s 2 0 1 1
Ég byrjaði seint að dansa, var orðin 10 ára gömul,“ segir Ingibjörg frá. Ingibjörg var
nemandi í Listdansskóla Þjóðleikhússins
1953–1960. „Ég hóf nám hjá Sigríði Ár-
manns og fór svo í Listdansskóla Þjóð-
leikhússins. Ég var 11 ára þegar ég byrjaði
að taka þátt í sýningum skólans og þessi
samvinna leikhússins og dansskólans
gerði námið svo spennandi.“
Hún segist ekki endilega hafa ætlað sér
svo langan feril í listdansi. Margt annað
hafi komið til greina. Hún fann alltaf hjá
sér áhuga á sagnfræði og bókmenntum en
lét þann draum ekki rætast fyrr en hún var
komin á sextugsaldur.
„Ballettinn valdi mig,“ segir Ingibjörg.
„Dansinn varð alltaf ofan á. Ég gekk í
Kvennaskólann í Reykjavík en tókst ekki
almennilega að koma saman dansæfing-
um og námi. Þannig varð það að ég klár-
aði ekki námið, ballettinn varð því ofan á.
Ég hef einu sinni ætlað að hætta að dansa,
þegar ég var fimmtug þá ákvað ég til dæm-
is að flytja út í sveit og vera með svolítinn
búskap, vera með hænur og svona, en það
gerðist ekki,“ segir hún og skellir upp úr.
„Ég fór utan til náms í Scottish Bal-
let School í Edinborg. Fór vegna þess að
það var einhver óvissa um listdansskóla
hér á Íslandi og ætlaði að vera í þrjá mán-
uði. Þegar á leið skrifaði ég þó foreldrum
mínum bréf og spurði hvort það væri ekki
í lagi að ég væri þrjú ár í stað þriggja mán-
aða,“ segir hún og hlær.
Svo fór að Ingibjörg lauk
Advanced-prófi frá Royal Academy of
Dancing (Nú Royal Academy of Dance),
prófi í nútímalistdansi frá Imperial Society
of Teachers of Dancing, auk þjálfunar í
listdanskennslu nemenda frá þriggja ára
aldri. Hún kom heim með mikla og dýr-
mæta þekkingu sem hún ákvað að nýta til
kennslu.
„Ég kom heim og byrjaði að kenna hjá
Sigríði Ármanns, flutti mig svo yfir til List-
dansskóla Íslands Ég varð svo skólastjóri
árið 1977 en það var bara formsatriði, ég
hafði rekið skólann árum saman og það
breyttist ekkert við það að stöðu minni var
breytt.“
Dansar enn þann daginn í dag
Ingibjörg var dansari við Þjóðleikhúsið
1956–1960 og aftur 1964–1985. Eftir stofn-
un Íslenska dansflokksins dansaði Ingi-
björg einnig með flokknum í mörgum
sýningum og tók þátt í sýningarferðalög-
um hérlendis og erlendis auk þess sem
landsmenn fengu að njóta listar hennar
í sjónvarpi. Síðasta verk Ingibjargar sem
dansari var árið 2005 í verki Láru Stefáns-
dóttur Von, sem sýnt var í Íslensku óper-
unni, þá var hún orðin 63 ára.
„Það var bara ægilega gaman að kom-
ast upp á svið aftur,“ segir Ingibjörg. „Ég
var ekki beint í mikilli þjálfun á þessum
tíma því ég hafði verið í hléi frá kennslu.
Þetta vakti vissulega athygli.“
Hún segist heppin að geta dansað enn
þann dag í dag. Það reynist henni hin allra
besta líkamsrækt. „Að fá að dansa er miklu
meira gaman en að fara inn á einhverjar
líkamsræktarstöðvar, með fullri virðingu
fyrir þeim. Því þær eru auðvitað nauðsyn-
legar. Ég er því í alveg hreint ágætis formi
miðað við aldur.
Þar að auki hef ég verið að kenna ba-
rokkdansa sem reynir á, í þeim dönsum er
mikið hoppað.“
Pilates bjargaði mér
En segir líkaminn aldrei nei?
Ingibjörg hlær. Þetta er líklega spurn-
ing sem ballettdansari til margra ára
skellir ósjálfrátt upp úr yfir enda reynir
dansinn á líkamann og veldur oft álags-
meiðslum. „Líkaminn er alltaf að segja
nei,“ segir Ingibjörg sem segist þó hafa
verið heppin. „Allur þessi útsnúningur fer
illa með mjaðmirnar, ég fékk slæmt í þær
fyrir mörgum árum. Pilates bjargaði mér
frá því. Þá er bakið á ballerínum beinna en
á öðrum, bakið verður að vera beint ef þú
ætlar að ná jafnvægi. Það er búið að draga
úr efsta hnykknum, hné og bak fara illa.
Bakið fer oft illa hjá karldönsurum meðan
meiðsli í hnjám og mjöðmum hrjá frekar
konur.“
Gott að geta miðlað af eigin reynslu
Ingibjörg var listdanskennari við List-
dansskóla Þjóðleikhússins frá 1965. Hún
var ráðin sem fyrsti skólastjóri skólans
og gegndi hún því starfi frá 1977 til árs-
ins 1990 þegar skólinn varð að sjálfstæðri
stofnun og fékk heitið Listdansskóli Ís-
lands, var Ingibjörg skólastjóri hans til
ársins 1997. Ingibjörg stjórnaði nemenda-
sýningum Listdansskóla Þjóðleikhússins/
Íslands og samdi flesta dansa fyrir þær í
tæplega 30 ár. Ingibjörg starfar í dag sem
kennari við skólann. Hvað er það sem ein-
kennir góðan kennara?
„Eins og í flestum góðum störfum þarf
að leggja líf og sál í starfið, þykja vænt um
nemendur sína og leggja sig fram um að
þeir nái sem mestum þroska. Kennarinn
verður svo sjálfur að hafa þá þekkingu
sem dugar til þess að auka við þekkingu
nemandans.
Það hjálpar í dansinum að geta miðl-
að af eigin reynslu. Það er gott að geta sagt
við nemendur sína: Þetta reyndist mér
vel, prófaðu þetta.“
Góður dansari eins og
veðhlaupahestur
Ingibjörgu finnst erfiðast að segja þeim
sem hafa enga hæfileika eða burði til að
dansa klassískan ballett að beina orku
sinni annað.
„Mínar verstu stundir voru þegar ég
þurfti að segja þeim sem gátu ekki dansað
að þeir hefðu enga hæfileika eða líkams-
burði til þess að dansa klassískan ballett.
Það er heiðarlegast að segja við foreldr-
ana að beina barninu í aðrar áttir. Annars
finnur það fyrir sársauka seinna meir þeg-
ar illa gengur. Það getur sest á sálina. Þær
voru margar þessar slæmu stundir af því
að á tímabili felldum við nemendur misk-
unnarlaust úr skólanum. Það er hræðilega
erfitt að segja fólki, sérstaklega við foreldra
sem sáu litla ballerínu í stelpunni sinni.“
Það geta nefnilega ekki allir dansað
ballett. En hvaða eiginleikum þarf efnileg-
ur dansari að búa yfir?
„Hann þarf að hafa mjög góð hlut-
föll líkamans, með langan háls og grann-
ar axlir og granna byggingu og tiltölu-
lega langa útlimi. Þetta er svona franskur
prinsessu stíll, segjum við stundum.
Dansarinn þarf líka að vera liðugur og
með gott tóneyra en líka með orku og
metnað. En líkaminn er ekki hindrun
hvað varðar dans almennt. Aðeins hvað
varðar klassískan listdans. Í nútímadansi
eru gerðar allt aðrar kröfur og við eigum
marga góða sterka dansara á því sviði
danslistar.“
Hún segir góða klassíska listdansara
jafn sjaldséða og góða veðhlaupahesta.
„Við erum fámenn þjóð, við fáum ekki
þetta úrvalslið. Klassískir dansarar eru
eins og góðir veðhlaupahestar og þeir
eru álíka sjaldgæfir.“
Kvenfyrirlitning og tregða
samfélagsins
Það er hins vegar Ingibjörgu kært að
fylgja eftir þeim nemendum sem vel
gengur. „Það er ægilega gaman að sjá
stelpurnar mínar vinna sigra. Maður
er svo lengi með þeim í lífinu. Tengsl-
in á milli kennara og nemanda verða
svo sterk þegar þau vara ef til vill árum
saman. Mér hlýnar alltaf um hjartaræt-
urnar þegar ég fylgist með þeim.“
Spurð hvað standi upp úr á ferlinum á
Ingibjörg erfitt með að velja eitthvað sér-
stakt.
„Það er ekkert eitt sem ég get talið til.
Það er gefandi að dansa og í gegnum líf-
ið hef ég fengið að taka þátt í svo mörgu.
Auðvitað hefur verið grátur og gnístran
tanna inn á milli og svo hafa verið meiðsli,
þreyta og streð.
Ég hef aldrei skilið þessa tregðu yfir-
valda og landsmanna við að samþykkja
dansinn. Í dag er enn erfitt að fá pening
til danslistarinnar. Þegar ég lít til baka þá
finnst mér ótrúlegt að hugsa til þess tíma
þegar dansarar voru hreint út sagt fyrir-
litnir.
Við fengum enga virðingu sem alvöru
listamenn heldur vorum álitnar litlar
stelpur í leik. Það var viss kvenfyrirlitning í
þessu virðingarleysi því dans á Íslandi var
fyrst og fremst ástundaður af konum.
En við gáfumst ekki upp því í dag er
allt streðið að bera árangur. Eftir að Ís-
lenski dansflokkurinn var stofnaður opn-
uðust fleiri möguleikar. Dansarar hafa
þann valmöguleika að stunda list sína
utan landsteinanna. Dansheimurinn hef-
Ballettinn valdi mig
Ingibjörg Björnsdóttir hefur í meira en hálfa öld starfað ötullega að framgangi listdans. Hún er orðin 70 ára og enn
þann dag í dag dansar hún ballett, kennir ungum stúlkum í
Listdansskólanum og mætir á hverja einustu danssýningu
sem haldin er. Ingibjörg ræddi um feril sinn, sagnfræði­
áhugann og dansinn sem hefur alltaf haft yfirhöndina í lífi
hennar þrátt meiðsli og streð og virðingarleysi samfélagsins
fyrir listinni.