Tímarit um menntarannsóknir - 01.01.2005, Blaðsíða 17

17
Tímarit um menntarannsóknir, 2. árgangur 2005
Hegðunarstjórn (átta spurningar, M=0,69,
SF=0,13, lægsta gildi=0,28, hæsta gildi=0,97,
alfa=0,77) metur að hve miklu leyti foreldrar
stjórna börnum sínum með því að setja
þeim skýr mörk sem fylgt er eftir. Dæmi
um spurningar voru: „Hversu mikið reyna
foreldrar þínir að fylgjast með því: Hvar þú
ert flesta daga eftir skóla?“ og „Hvert þú ferð
á kvöldin?“. Svarmöguleikar voru þrír; „Þau
reyna það ekki“, „Þau reyna það svolítið“ og
„Þau reyna það mikið“.
Viðurkenning (tólf spurningar, M=0,80,
SF=0,11, lægsta gildi=0,44, hæsta gildi=1,00,
alfa=0,72) metur að hve miklu leyti foreldrar
hvetja börn sín til að tjá eigin tilfinningar,
skoðanir og hugmyndir. Spurt var til dæmis:
Hvað af eftirtöldu á oftast við um föður þinn/
móður þína: „Hann/hún lætur mig sjálfa(n)
skipuleggja það sem mig langar til að gera“ og
„Ef ég geri eitthvað sem hann/hún er á móti
þá leyfir hann/hún mér ekki að gera hluti með
sér“. Svarmöguleikar voru „Oftast rétt“ og
„Oftast rangt“.
Meðaltal atriða hvers kvarða var fundið
og var þeim snúið þannig að því hærra sem
gildið var, þeim mun meiri var stuðningurinn,
hegðunarstjórnin og viðurkenningin sem
unglingurinn upplifði.
Úrvinnsla
Fylgibreyta er tvískipt og sýnir hvort ung-
mennin höfðu lokið skilgreindu framhalds-
skólaprófi við 22 ára aldur. Frumbreytur
voru bakgrunnur nemenda, þ.e. félags- og
efnahagsleg staða foreldra, kynferði, fyrri
námsárangur (einkunn á samræmdu prófi
í íslensku í 10. bekk) og uppeldisaðferðir
foreldra. Aðhvarfsgreining hlutfalls (logistic
regression) var notuð til að meta forspá
frumbreytna um dreifingu fylgibreytu. Niður-
stöður aðhvarfsgreiningar hlutfalls eru settar
fram sem hlutfallslíkindi eða odds ratio. Því
fjær 1 sem hlutfallslíkindi eru, þeim mun
meiri eru áhrif frumbreytna. Ef hlutfallslíkindi
eru 1 hefur frumbreyta engin áhrif á dreifingu
fylgibreytu.
Greiningin var gerð í þremur þrepum. Á
fyrsta þrepi voru könnuð einföld tengsl hverrar
frumbreytu við brotthvarf frá námi. Á öðru
þrepi var forspá uppeldisaðferðanna þriggja um
brotthvarf metin en á þriðja þrepi var kannað
hvaða áhrif það hefði að bæta bakgrunni
nemenda og námsárangri við forspárjöfnuna.
Auk þess var kannað hvort ólínuleg tengsl
kæmu fram á milli hegðunarstjórnar og
brotthvarfs frá námi. Var það gert með þeim
hætti að setja inn bæði upprunalegu breytuna
fyrir hegðunarstjórn og breytuna í öðru veldi
(sjá Gray og Steinberg, 1999).
Þátttakendur í langtímarannsókninni við 14,
15 og 22 ára aldur
Samanburður var gerður á þeim hópi (a) sem
upplýsingar fengust um á öllum mælingum
þessarar rannsóknar (n=545) og (b) þeim hópi
sem upplýsingar vantaði um á einni eða fleiri
mælingum (n=620). Tilgangurinn var að kanna
hvort um væri að ræða mun á þessum hópum.
Niðurstöður greiningar á brotthvarfi úr
rannsókninni voru þær að stúlkur voru líklegri
en piltar til að vera í þeim hópi sem svaraði
öllum spurningum þessarar rannsóknar, (χ²(1,
N=1165)=26,4, p<0,001). Þau ungmenni voru
líklegri til að svara sem áttu foreldra sem
höfðu betri félagslega og efnahagslega stöðu,
(χ²(2, N=1062)=11,4, p<0,05) og sem voru að
jafnaði með hærri einkunn á samræmdu prófi
í íslensku við lok grunnskóla, (t(1057,6)=7,5,
p<0,001). Þá voru þau líklegri til að upplifa
meiri viðurkenningu foreldra, (t(982)=4,
p<0,001), stuðning, (t(926,6)=2,2, p<0,05)
og hegðunarstjórn, (t(992)=4,5, p<0,001).
Ofangreindur munur á hópunum tveimur gefur
til kynna að fara verði varlega í að alhæfa um
niðurstöður.
Niðurstöður
Í 1. töflu eru kynntar niðurstöður aðhvarfs-
greiningar hlutfalls. Í fyrsta dálki koma
fram niðurstöður um einföld tengsl hverrar
frumbreytu við brotthvarf frá námi, þ.e.
uppeldisaðferða foreldra, bakgrunns ungmenna
og einkunnar á samræmdu prófi í íslensku
í 10. bekk. Í öðrum dálki er mat lagt á
Brotthvarf frá námi