Tímarit um menntarannsóknir - 01.01.2005, Blaðsíða 29

29
Tímarit um menntarannsóknir, 2. árgangur 2005
og 3–12 kennara í hverjum skóla. Rætt var
við skólastjóra einslega og viðtölin tekin upp
á segulband. Viðtöl við aðstoðarskólastjóra,
millistjórnendur og kennara fóru ýmist fram
á lokuðum fundum með hverjum og einum
eða í hópviðtölum við 3–5 kennara. Í flestum
tilvikum voru viðtölin tekin upp á segulband.
Alls voru tekin 24 viðtöl við 57 þátttakendur.
Gagnasöfnum fór fram vorið 2005.
Skólarnir sex voru valdir með lagskiptu
tilviljanaúrtaki úr heildstæðum grunnskólum
með 50 nemendur eða fleiri. Sú leið var
farin að flokka skóla eftir stærð og velja af
handahófi úr hverjum flokki. Flokkarnir voru
eftirfarandi: skólar með fleiri en 400 nemendur,
200–399 nemendur, 100–199 nemendur og
50–99 nemendur. Tveir skólar voru valdir
úr hvorum fjölmennari flokknum og einn úr
hvorum fámennari flokknum.
Tilgangurinn með því að lagskipta úrtakinu
með þessum hætti var sá að reyna að öðlast
sem skýrasta mynd af því hvernig gengið hefði
að innleiða aðferðir við sjálfsmatið en líklegt er
að stærð skóla geti haft talsverð áhrif á hvernig
breytingar á borð við sjálfsmat takast. Þess ber
að geta að mun ítarlegri rannsókn þarf til að
alhæfa megi um stöðu sjálfsmats í grunnskólum
landsins. Þessi rannsókn gefur þó vísbendingar
um helstu þætti sem koma við sögu. Útbúinn
var listi sem hafður var til hliðsjónar þegar
viðtölin voru tekin. Listinn byggðist að mestu
leyti á þeim meginspurningum sem rannsóknin
leitaðist við að svara.
Úrvinnsla fór fram með þeim hætti að skrif-
leg gögn, sem safnað var í skólunum, voru höfð
til hliðsjónar við viðtölin. Viðtölin voru tekin
upp á segulband og afrituð. Þau voru síðan
greind og flokkuð á grundvelli þeirra efnisatriða
sem þar komu fram. Þessum efnisatriðum var
skipað í flokka sem mynduðu þau þemu sem
greint er frá í niðurstöðukaflanum þar sem
leitað er skýringa á því hvernig skólunum
hafði miðað við sjálfsmatið.
Í niðurstöðukaflanum er því annars vegar
lýst hvernig staðið hefur verið að sjálfsmati í
þessum skólum og hins vegar reynt að greina
hvaða þættir skýra einkum þann mikla mun
sem fram kom.
Niðurstöður
Hvernig var staðið að verki?
Hér á eftir fara stuttar lýsingar á því hvernig
staðið hefur verið að verki við að innleiða
sjálfsmat í grunnskólunum sex og hvert
viðhorf starfsmanna er til þess verkefnis.
Rétt er að geta þess að í úttekt menntamála-
ráðuneytisins á sjálfsmatsaðferðum grunnskóla
fengu tveir skólanna umsögnina fullnægjandi,
þ.e. Hrannarskóli og Bylguskóli. Hinir
skólarnir fengu ýmist fullnægjandi að hluta
eða ófullnægjandi.
Í Sjafnarskóla hefur lítið verið gert til
að innleiða sjálfsmat. Sveitarfélagið keypti
Skólarýni5 fyrir nokkrum árum og þá var
skólinn ákveðinn í að nota hann. Nokkrir
kennarar fóru á kynningarfundi árið 2000
um notkun tækisins og í framhaldi af því var
könnun lögð fyrir starfsfólk en ekkert var
unnið úr henni. Skólastjóri taldi að vinna með
Skólarýninn hefði verið „þvælin og flókin“.
Í kjölfar kjarasamninga 2001 var stofnaður
sjálfsmatshópur innan skólans sem kynnti sér
m.a. hvað aðrir skólar voru að gera í þessum
efnum en ekkert var frekar aðhafst. Nú hafa
skólastjórar í sveitarfélaginu óskað eftir að fá
ráðgjöf við sjálfsmat á skólaárinu 2005–2006.
Ætlunin er að mynda sjálfsmatshóp í hverjum
skóla sem hefur umsjón með verkinu. Að mati
skólastjóra eru kennarar ekki óvanir að meta
starf sitt, „við erum alltaf í einhvers konar
mati á því sem við erum að gera“, en það mat
5 Til eru nokkrar mismunandi útgáfur af sjálfsmatslíkaninu Skólarýni. Það nýjasta er: Benedikt Sigurðarson, 2003,
Grunn-Skólarýnir; Sjálfsmatslíkan fyrir grunnskóla, 2. útgáfa B, Rannsóknastofnun Háskólans á Akureyri. Afbrigði af
Skólarýninum er KANNI sem byggist á samsettum spurningakönnunum og forriti til rafrænnar svörunar og úrvinnslu.
Höfundur spurningalista er Benedikt Sigurðarson en rétthafi forrits er Tölvuþjónusta Halldórs Árnasonar, Akureyri.
Sjálfsmat í grunnskólum