Tímarit um menntarannsóknir - 01.01.2005, Blaðsíða 19

19
Tímarit um menntarannsóknir, 2. árgangur 2005
voru tengsl hegðunarstjórnar og brotthvarfs
frá námi ekki lengur til staðar að teknu tilliti
til hinna uppeldisþáttanna. Nokkur fylgni var
á milli hegðunarstjórnar og stuðnings (r=0,43)
sem gæti að hluta skýrt þessar niðurstöður.
Í þriðja dálki eru kynntar niðurstöður
greiningar þar sem bakgrunni nemenda (félags-
og efnahagsleg staða foreldra, kyn) og einkunn
á samræmdu prófi í 10. bekk var bætt inn í
líkanið. Engu breytti um tengsl uppeldisaðferða
foreldra við brotthvarf frá námi að taka einnig
tillit til bakgrunns nemenda og einkunnar í
íslensku í 10. bekk. Viðurkenning og stuðningur
spáðu áfram fyrir um brotthvarf frá námi.
Kannað var með aðhvarfsgreiningu hlutfalls
hvort hegðunarstjórn hefði ólínuleg tengsl við
brotthvarf frá námi. Bæði upprunalega breytan
og breytan í öðru veldi voru settar inn í jöfnuna
en engin tengsl fundust (p>0,05).
Umræða
Segja má að eindregnasta niðurstaða rann-
sóknarinnar sé sú að uppeldisaðferðir foreldra
við 14 ára aldur ungmenna tengjast brotthvarfi
þeirra frá námi þegar litið er fram í tímann, eða
rúmum sjö árum síðar, þegar flest þeirra hafa
náð 22 ára aldri. Athygli vekur að þessi tengsl
milli uppeldisaðferða foreldra og brotthvarfs
ungmenna frá námi koma fram að teknu tilliti
til félags- og efnahagslegrar stöðu foreldra og
hvort stúlkur eða piltar eiga í hlut. Auk þess
koma þessi tengsl fram að teknu tilliti til ein-
kunnar þeirra á samræmdu prófi í íslensku í
10. bekk.
Þessar niðurstöður eru í fyrsta lagi athyglis-
verðar í ljósi þess að rannsóknir hafa ítrekað
sýnt fram á sterk tengsl á milli félags- og
efnahagslegrar stöðu foreldra og brotthvarfs
frá námi (Rumberger, 1995). Í öðru lagi eru
þær eftirtektarverðar vegna þess að fyrri
námsárangur er sterkur forspárþáttur um
brotthvarf frá námi (Battin-Pearson, o.fl.,
2000; Jón Torfi Jónasson og Kristjana Stella
Blöndal, 2002). Við getum því ályktað
sem svo að þrátt fyrir að tekið sé tillit til
félags- og efnhagslegrar stöðu foreldra og
fyrri námsárangurs ungmenna tengist upp-
eldisaðferðir foreldra brotthvarfi ungmenna
frá námi á framhaldsskólastigi.
Nánar tiltekið voru þau ungmenni sem töldu
sig búa við viðurkenningu foreldra sinna við
14 ára aldur líklegri en þau sem töldu sig búa
við sálræna stjórn foreldra til að hafa lokið
framhaldsskóla við 22 ára aldur. Sömuleiðis
voru þau ungmenni líklegri til að hafa lokið
framhaldsskóla sem töldu sig njóta stuðnings
foreldra en þau sem töldu sig fá lítinn stuðning.
Hegðunarstjórn foreldra við 14 ára aldur virtist
aftur á móti ekki tengjast brotthvarfi frá námi
við 22 ára aldur eins sterkt og viðurkenning og
stuðningur. Hegðunarstjórn foreldra tengdist
aðeins brotthvarfi ungmennanna frá námi
þegar ekki var tekið tillit til viðurkenningar
foreldra og stuðnings. Því má álykta sem svo
að þessir uppeldisþættir tengist brotthvarfi frá
námi en viðurkenning og stuðningur sterkar en
hegðunarstjórn.
Niðurstöðurnar eru eftirtektarverðar, ekki
síst í ljósi fyrri rannsókna. Í fyrsta lagi höfum
við áður sýnt fram á tengsl á milli uppeldis-
aðferða foreldra við 14 ára aldur ungmennanna
í þessari langtímarannsókn og námsárangurs
þeirra á samræmdum prófum í 10. bekk
(Sigrún Aðalbjarnardóttir og Kristjana Stella
Blöndal, 2004). Þá kom hér fram að þeir sem
hlutu hærri einkunn í íslensku á samræmdum
prófum í 10. bekk voru líklegri til að hafa lokið
framhaldsskóla við 22 ára aldur. Þrátt fyrir
þessi tengsl kemur fram að uppeldisaðferðir
foreldra við 14 ára aldur ungmennanna tengjast
brotthvarfi þeirra frá námi hvort sem þau hlutu
háa eða lága einkunn í íslensku á samræmdu
prófi í 10. bekk.
Í öðru lagi hafa rannsóknir ítrekað sýnt
að þau ungmenni sem eiga foreldra sem
hafa betri félags- og efnahagslega stöðu í
samfélaginu hverfa síður frá námi (McNeal,
1999; Rumberger, 1995). Athyglisvert er því
að ofangreind tengsl á milli uppeldisaðferða
foreldra og brotthvarfs frá námi koma fram að
teknu tilliti til félags- og efnahagslegrar stöðu
foreldranna. Þessi niðurstaða er mikilvægt
framlag til umræðunnar um að þær rannsóknir
á námsgengi ungmenna sem einungis taka
Brotthvarf frá námi