Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.05.2014, Blaðsíða 5

4
BJöRn ÞÓR VILHJÁLMSSon oG EYJA MARGRéT BRYnJARSDÓTTIR
Vesturlandabúa nútímans, að kynhvöt karla sé sterkari og illviðráðanlegri
en kvenna, mun vera nokkuð ný af nálinni og virðist nokkuð á skjön við
hina hefðbundnari tvíhyggju þar sem konur eru verur hvatanna en karlar
agaðar skynsemisverur.
En konur hafa svo sannarlega ekki verið eini hópurinn sem álitinn
hefur verið „líkamlegur“. Það er velþekkt í hinum ýmsu samfélögum þar
sem kynþáttamisrétti hefur verið við lýði að þeir sem verða undir (gjarnan
hinir hörundsdekkri) hafa verið taldir líkamlegri, dýrslegri og hafa minni
stjórn á hvötum sínum. Fordómar gagnvart undirskipuðum hópum og
orðræða kringum þá einkennast gjarnan af því að einblínt sé á líkamleg
einkenni (ýmist raunveruleg eða ætluð) eða það hvernig meðlimir viðkom-
andi hópa uppfylli grunnþarfir eða hafi tilteknar hvatir. Þannig hafa svartir
í Bandaríkjunum verið orðaðir við sterka kynhvöt, svitalykt og át á vatns-
melónum og steiktum kjúklingi. Líkamleg erfiðisvinna kemur svo gjarnan
í hlut hinna lægra settu í samfélaginu og vinna við umönnun líkama ann-
arra („að skeina börnum og gamalmennum“) þykir yfirleitt ekki fín. Það
þykir þá betra að gegna starfi sem felur í sér virka hugsun og að borga svo
fyrir líkamlegt púl í þar til gerðri miðstöð til að halda sér í formi.
Vinsældir líkamsræktarstöðva kalla fram vangaveltur um þá líkamsþrá-
hyggju sem er áberandi í samfélagi okkar nú á dögum. Mikið er lagt upp
úr því að „fullkomna“ eigin líkama með því að laga hann að gildandi útlits-
stöðlum og þeir sem ekki uppfylla kröfurnar, eru til dæmis feitir, eru litnir
hornauga. Hér eru ýmis umhugsunarefni og til dæmis má spyrja hvort
þetta sé heldur dýrkun á mannslíkamanum eða fyrirlitning sem brýst út
í því að hugurinn skuli aga líkamann og móta hann svo að hann falli að
huglægum staðli. Eða er kannski um að ræða einhverja blöndu af hvoru
tveggja með innbyggðri mótsögn? nóg virðist alla vega vera af misvís-
andi líkamstengdum hugmyndum í samtímanum; nærtækt dæmi er það
hvernig við sem lifum við ofgnótt matar erum endalaust upptekin af því
að tala um mat og mataræði, flettum blöðum þar sem uppskriftum að
girnilegum kaloríubombum er haldið að okkur á einni síðu og leiðbeining-
um um safakúr á þeirri næstu og veltum því fyrir okkur hvernig alls konar
tilfæringar og breytingar á mataræði geti bætt heilsu okkar. og undir því
yfirskini að búið sé að frelsa okkur undan hefð kynferðislegrar bælingar
er mjög svo þröngum birtingarmyndum hins kynferðislega viðurkennda
haldið að okkur út um allt, ekki síst ef á að selja okkur eitthvað, hvort sem
það er veiðistöng eða kókómjólkurferna.