Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.05.2014, Síða 181

180
þeim þáttum sem á að leggja rækt við samkvæmt námskrá í ís-
lensku.45
b. nemendur þjálfast í því að skrifa skipulega um aðalatriði þess
sem þeir hafa hlustað á. Þetta er góð ritþjálfun fyrir þá sem eru
ekki góðir í því að upplagi að „skrifa upp úr sér“, eins og Halldór
Laxness kallaði það einhvern tíma, og fá þess vegna minna út úr
því en aðrir að skrifa ritgerðir. Það er nefnilega bara þjóðsaga
(mýta) að allir séu skapandi rithöfundar í upphafi (sbr. það sem
haft var eftir Einari Magnússyni hér framar).
c. nemendur fá þarna að hlusta á „gott hefðbundið mál“ og fá
jafnvel þjálfun í að nota það sjálfir að einhverju marki. Um
leið eflist skilningur þeirra á máli af þessu tagi.
Hér er það síðasti liðurinn sem skiptir mestu máli fyrir umræðuefni þess-
arar greinar. ég er nefnilega viss um að þessi aðferð getur haft mun meiri
jákvæð áhrif á málkunnáttu og máltilfinningu eða máleyra þeirra sem í
hlut eiga en allar þær stöku leiðréttingar sem hér hafa verið til umræðu.
Um leið getur þessi aðferð verið leið að því marki að „varðveita samheng-
ið“ í málinu og ég held að þessi leið geti spornað gegn þeim áhrifum á
þróun málsins sem dvínandi lestur unglinga (einkum stráka?) hlýtur ann-
ars að hafa á málskilning, orðaforða og máltilfinningu. Um leið er ég ekki í
vafa um að hún myndi leiða til betri árangurs í PISA-könnuninni þótt hún
muni auðvitað ekki leysa allan vanda íslenska skólakerfisins.
Ú T D R Á T T U R
Málvernd, máltaka, máleyra – og PISA-könnunin
Í þessari grein er fyrst rifjuð upp sú skoðun að æskilegt sé að íslenska breytist sem
hægast til þess að samhengið í málsögunni rofni ekki. Gengið er út frá því að þessi
skoðun njóti mjög almenns fylgis og ekki er mælt á móti henni. Hins vegar er því
haldið fram að þær aðferðir sem algengast er að beita í skólum og málfarsleiðbein-
ingum af ýmsu tagi til að varðveita þetta samhengi séu dæmdar til að mistakast.
Ástæðan er sú að þær taka ekki mið af því hvernig börn tileinka sér móðurmálið.
Rannsóknir á máltöku barna hafa nefnilega í fyrsta lagi sýnt að þau læra meginatriði
málkerfisins að langmestu leyti án beinnar tilsagnar, þ.e.a.s. þannig að málið er „fyrir
45 Aðalnámskrá, bls. 97 o.áfr.
HöSkulduR ÞRáinSSon