Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.05.2015, Side 4

3
Ritið 2/2015, bls. 3–8
Hver er staða fræðanna? Hver er staða hugvísinda við Háskóla Íslands?
Hverskonar svör er hægt að gefa við þessum spurningum?
Í kosningabaráttu frambjóðenda til embættis rektors Háskóla Íslands
síðastliðið vor var á vissan hátt tekist á um spurningar sem þessar með því
að einn frambjóðendanna hélt því fram að einungis alþjóðlegir mælikvarð-
ar um ritrýndar birtingar rita og fræðigreina í alþjóðlegum tímaritum ættu
að hafa vægi þegar vísindalegt framlag fræðimanna væri metið. Þessi fram-
bjóðandi taldi afar hæpið að fræðilegar birtingar á íslensku gætu talist hafa
nokkurt vísindalegt gildi: Hann hélt því fram að fræðilegar niðurstöður
sem einhverju máli skipta hlytu að eiga jafnt erindi við alla þá sem virkir
væru á hverju sviði fyrir sig. Því væri engin ástæða til að birta fræðigrein-
ar á íslensku, eðlilegast væri að rannsakendur birtu niðurstöður sínar á
alþjóðlegu tungumáli – það er, á ensku. Raunar mætti draga þá ályktun
að birtingar á íslensku væru tortryggilegar, eins og sá sem það gerði hefði
eitthvað að fela; treysti sér ekki til að reyna að koma sínum verkum á fram-
færi í alþjóðlegu fræðasamfélagi.
Hugvísindi hafa sérstaka stöðu á hinu almenna fræðasviði. Þau eru
órofa þáttur menningarlífsins og hljóta því einnig að mótast af tungumáli
nærumhverfisins. Það nægir þeim því aldrei að leita eingöngu inn á alþjóð-
legan fræðilegan vettvang eigi þau raunverulega að blómstra. Tali þau ekki
til þess menningarumhverfis sem þau spretta úr er gildi þeirra takmarkað.
Það má jafnvel segja að vægi þeirra fyrir nærumhverfi ráði úrslitum um
gildi þeirra í alþjóðlegu samhengi. Hugvísindi sem einvörðungu eru stund-
uð á erlendum tungum, fyrir sérfræðinga á þröngu sviði hafa glatað menn-
ingarlegu hlutverki sínu. Án hinnar menningarlegu víddar geta þau heldur
ekki lengi verið viðfangsefni þröngrar samræðu sérfræðinga. Jafnvel mætti
Staða fræðanna