Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.05.2015, Síða 134

133
Mikilvægi slíkra þjóðlegra viðmiða er nokkuð óumdeilt allt fram á síðustu
áratugi 20. aldar, en þá verður töluverð ólga innan bókmenntasviðsins og
áhyggjur af „útlendri“ teoríu verða áberandi í kjölfar þess að bókmennta-
fræði verður sjálfstæð fræðagrein innan Háskóla Íslands og ekki jafn tengd
íslenskum fræðum og áður. Var þetta hluti af víðtækum breytingum innan
Háskóla Íslands. Með breytingum á reglugerð heimspekideildar árið
1965 var tekin upp kennslugreinin almenn bókmenntasaga til B.A.-prófs.
Markmið kennslunnar var m.a. að veita „þjálfun í að skilja og túlka bók-
menntaverk“ með „hugtökum og helstu vinnuaðferðum bókmenntafræði“.
1. júlí 1971 var dr. Álfrún Gunnlaugsdóttir skipuð lektor í almennri bók-
menntasögu.63 Mánuði síðar segir Sveinn Skorri Höskuldsson, prófessor í
íslenskum bókmenntum síðari alda, í blaðaviðtali að háskólann hafi „vantað
kennslu í almennum bókmenntum“. Hingað til hafi „kennslan verið bundin
við íslenzkar bókmenntir“ þótt kennarar hafi „hver á sínu sviði reynt að gefa
stúdentum einhverja nasasjón, vitneskju um erlendar bókmenntir, strauma
og stefnur, í tengslum við hinar íslenzku“. Hann telur að bókmenntafræði
„eigi að vera sérstök grein“. Það „sé greininni hollast, að hún fái að þróast
ein án skyldugra tengsla við aðrar greinar“.64 Sú varð raunin, undir forystu
Álfrúnar, og árið 1978 var nafni greinarinnar breytt í almenna bókmennta-
fræði.65 Ekki var lengur samasemmerki milli þess að nema bókmenntir og
fjalla um þær og að vinna að framgangi íslenskrar menningar – þótt vissu-
lega hafi íslenskar bókmenntir verið kenndar áfram við Íslenskuna innan
Háskóla Íslands og ýmis tengsl haldist milli þessara tveggja greina.
Tómar mælistikur
Líkt og mennirnir sem mótuðu íslensk fræði í Háskóla Íslands á fyrri hluta
aldarinnar áttu margir nýir kennarar í bókmenntakennslu Háskólans á
7. og 8. áratugnum það sameiginlegt að hafa menntast og unnið erlend-
is,66 og líkt og á tímum Bjargar C. Þorláksson taka þeir sér það hlutverk
63 Árbók Háskóla Íslands 1973–1976, bls. 71.
64 Árni Bergmann, „Okkur vantar textaútgáfur, íslenzka bókmenntasögu og félags-
fræðilegar rannsóknir“, viðtal við Svein Skorra Höskuldsson, Þjóðviljinn, 31. júlí
1971, bls. 5.
65 Helga Kress, „Mikið skáld og hámenntaður maður: Íslenski skólinn í íslenskri bók-
menntafræði“, Speglanir: Konur í íslenskri bókmenntahefð og bókmenntasögu, Reykja vík:
Háskóli Íslands, Rannsóknastofa í kvennafræðum, 2000, bls. 385, neðanmáls. Birtist
fyrst í Ársriti Torfhildar, félags bókmenntafræðinema við Háskóla Íslands árið 1994.
66 Kristrún Heimisdóttir og Ævar Kjartansson, Höfundar eigin lífs, viðtal við Dagnýju
Kristjánsdóttur, RÚV, 30. ágúst 2015.
Á SLÓÐUM HJARTALAUSRA FRÆÐINGA