Peningamál - 01.11.2000, Síða 27

26 PENINGAMÁL 2000/4
Aukið aðhald ætti að minnka óvissu
Með hækkun stýrivaxta Seðlabankans í byrjun nóv-
ember jókst aðhald peningastefnunnar. Stýrivöxtum
bankans var síðast breytt í júní sl. Vextir Seðlabank-
ans eru um þessar mundir þeir hæstu sem þekkjast í
iðnríkjunum og aðhald þeirra er mikið. Aðhaldssöm
peningamálastefna ein og sér hefur þó ekki nægt til
að hemja verðbólgu og viðhalda tiltrú á stöðugleika
efnahagslífsins. Viðvarandi viðskiptahalli er stærra
vandamál en svo að hægt sé með peningamála-
aðgerðum að eyða áhrifum hans á gengi krónunnar.
Við þessi skilyrði er nauðsynlegt að verulegt aðhald
sé í fjármálum hins opinbera, að launastefna sé ábyrg
og að haldið sé aftur af lánsfjárframboði.
Vaxtamunur við útlönd eykst á ný við vaxtahækkun
hérlendis
Vaxtamunur við útlönd hafði minnkað verulega fram
að vaxtahækkuninni í byrjun nóvember. Erlendir
seðlabankar hafa margir hverjir hækkað stýrivexti
sína frá því um mitt árið. Norski seðlabankinn hækk-
aði stýrivexti sína um 50 punkta 9. ágúst og aftur um
25 punkta 20. september. Japanski seðlabankinn
hækkaði stýrivexti sína um 25 punkta 11. ágúst.
Danski seðlabankinn hækkaði vexti sína nokkrum
sinnum alls um 80 punkta. Evrópski seðlabankinn
hefur hækkað vexti tvisvar samtals um 50 punkta.
Vaxtamunur á millibankamarkaði þriggja mánaða
inn- og útlána hér á landi og í helstu viðskiptalöndum
varð hvað mestur eftir miðjan júlí, 6,2%, fór síðan
minnkandi og var 5,5% fyrir vaxtahækkun í lok októ-
ber en hækkaði við þá aðgerð og er nú 6,3%. Vaxta-
munurinn minnkaði um tíma, ekki aðeins vegna
hækkunar vaxta erlendis, því að vextir lengri lána á
millibankamarkaði fyrir krónur lækkuðu einnig hér á
landi. Mynd 2 sýnir þróun vaxtamunar íslenskra og
erlendra ríkisvíxla og samsvarandi þróun vaxtamun-
ar á millibankamarkaði frá maí til 1. nóvember.
Vaxtabreytingar á krónumarkaði vegna væntinga um
vaxtahækkun
Hræringarnar á gjaldeyrismarkaðnum í júlí í sumar
virðast hafa leitt til þess að aðilar að millibanka-
markaði með krónur hafi búist við hækkun stýrivaxta
Seðlabankans. Þessar væntingar leiddu til hækkunar
vaxta á lánasamningum á millibankamarkaði sem eru
til lengri tíma en eins mánaðar en ávöxtun skemmri
lána hefur flökt í kringum 11% líkt og undanfarna
mánuði. Vextir á lengri lánum héldust á milli 11,8%
og 12,0% frá miðjum júlí og fram í byrjun september.
Þegar líða tók á ágúst virtust markaðsaðilar róast
nokkuð og væntingar um hækkun Seðlabankavaxta
dvínuðu. Þetta leiddi að lokum til þess að vextir á
lengri lánasamningum á krónumarkaði lækkuðu
verulega þann 6. september. Þá var ávöxtun þriggja
mánaða lána hærri en ávöxtun endurhverfra viðskipta
við Seðlabankann. Þessi mismunur á ávöxtun endur-
hverfra viðskipta og lána á millibankamarkaði varð
til þess að markaðsaðilar gátu nýtt sér endurhverf
viðskipti við Seðlabankann til að hagnast á krónu-
markaði. Jafnvægi náðist á ný þegar innlánsvextir
lækkuðu vegna aukinna viðskipta með þriggja
mánaða lánasamninga. Mynd 3 sýnir þróun ávöxtun-
ar lengri tíma samninga á krónumarkaði.
Vaxtamunur milli íslenskra og erlendra
skammtímavaxta frá maí til október 2000
03
-m
aí-
00
17
-m
aí-
00
31
-m
aí-
00
13
-jú
n-
00
27
-jú
n-
00
12
-jú
l-0
0
26
-jú
l-0
0
09
-ág
ú-
00
23
-ág
ú-
00
06
-se
p-
00
19
-se
p-
00
04
-o
kt-
00
18
-o
kt-
00
5,2
5,4
5,6
5,8
6,0
6,2
6,4
6,6
% Mismunalína, ÍSL-ERL, ríkisvíxlar
Mismunalína, ÍSL-ERL, millibankamarkaður
Mynd 2
Þróun ávöxtunar lengri tíma samninga
á krónumarkaði frá júlí 2000
Júlí Ágúst September Október
11,0
11,2
11,4
11,6
11,8
12,0
12,2
%
3M 6M 9 M 12 M
Mynd 3