Peningamál - 01.11.2000, Blaðsíða 65

64 PENINGAMÁL 2000/4
Nokkur hækkun hlutfallslegs verðlags er eðlileg í
ljósi lífskjarabyltingar sem hefur orðið á Írlandi…
Árangur Íra í efnahagsmálum sl. áratug er slíkur að
hann stenst fyllilega samanburð við uppganginn í
hraðvaxtarlöndum Asíu. Fyrir tveimur áratugum var
Írland eitt af fátækustu löndum Vestur-Evrópu, en
lífskjör þar nálgast nú óðum meðallífskjör í ESB-
löndum. Árið 1993 var þjóðarframleiðsla á mann
ennþá aðeins 60% af meðaltali Evrópusambandsins.
Árið 1999 var hlutfallið komið upp í 90%. Þegar slík
nálgun lífskjara á sér stað má gera ráð fyrir að
verðlag í þeim löndum sem verr stóðu í upphafi
hækki hlutfallslega miðað við hin betur stæðu lönd.
Þar sem Írland hefur ekki lengur sjálfstæðan gjald-
miðil getur aðlögun verðlags einungis orðið fyrir til-
stilli verðbreytinga. Að hluta til má því líta á aukna
verðbólgu á Írlandi sem aðlögun að verðlagi þeirra
evrulanda sem best standa.
…en mikill hagvöxtur og tímabundnar aðstæður
ráða mestu um aukna verðbólgu nú
Tilhneiging til aðlögunar að verðlagi í helstu löndum
myntbandalagsins er þó tæpast nema meðverkandi
þáttur þeirrar verðbólguuppsveiflu sem nú stendur
yfir. Helstu ástæður þess að verðbólga hefur aukist
jafn skyndilega og raun ber vitni eru að líkindum
eftirfarandi:
• Skammtímavextir á Írlandi, sem ráðast af vöxtum
á evrusvæðinu í heild, eru lágir með hliðsjón af
þeim hagvexti sem verið hefur undanfarin ár.
Miðað við verðbólgu síðustu 12 mánaða eru
skammtímaraunvextir neikvæðir.
ARNÓR SIGHVATSSON1
Írland:
Er stöðugleikinn í hættu?
1. Höfundur er deildarstjóri á hagfræðisviði Seðlabanka Íslands.
Efnahagsleg velgengni Íra sl. áratug er að flestu leyti öfundsverð. Hagvöxtur hefur þar verið meiri en í
nokkru öðru OECD-landi og lífskjör batnað hröðum skrefum. Nýlega hefur þó einn skugga borið á þessa
velgengni. Verðbólga hefur aukist mjög á sl. ári. Í september sl. mældist 12 mánaða verðbólga 6,2%,
þriðja mánuðinn í röð. Á mælikvarða hinnar samræmdu vísitölu neysluverðs EES-landa var verðbólgan
5,5%, en undirliggjandi verðbólga, þ.e.a.s. að undanskildum tímabundnum þáttum, er nokkru minni.
Þróun mála á Írlandi er áhugaverð vegna stöðu landsins á jaðri Efnahags- og myntbandalags Evrópu
og sakir þess að við stofnun myntbandalagsins var staða efnahagsmála þar frábrugðnari löndunum sem
mynda kjarna myntbandalagsins en í nokkru öðru aðildarlandi. Hvernig Írlandi vegnar innan banda-
lagsins er því nokkur prófsteinn á getu þess til að kljást við vandamál sem fylgja sameiginlegri
peningastefnu landa sem eru mismunandi að gerð og voru við stofnun myntbandalagsins stödd á mis-
munandi stigi hagsveiflunnar. Í aðdraganda stofnunar EMU þurftu Írar að lækka vexti umtalsvert, þrátt
fyrir að hagvöxtur væri með eindæmum ör og flestar aðstæður krefðust aðhaldssamrar peningastefnu.
Í þessari grein er nýlegri efnahagsþróun á Írlandi lýst, lagt mat á hvort aukin verðbólga ógni stöðug-
leika efnahagsmála til lengri tíma litið og hvaða þýðingu aðilds landsins að Efnahags- og myntbanda-
lagi Evrópu hefur í því sambandi.