Peningamál - 01.11.2000, Blaðsíða 37

Lánshæfismat
Mikilvægt mat á stöðu fjármálastofnana fæst með
lánshæfismati alþjóðlegra lánshæfisfyrirtækja á
skuldbindingum þeirra. Þó að niðurstöður þessara
fyrirtækja séu ekki hafnar yfir gagnrýni er það stað-
reynd að fjárfestar og fjármálastofnanir um heim
allan nýta sér einkunnagjöf þeirra þegar ákvarðanir
eru teknar um útlán og verðbréfakaup. Einkunnagjöf-
in ræður miklu um lántökumöguleika og kostnað
fjármálastofnana við fjármögnun sína, sérstaklega
við útgáfur á alþjóðlegum skuldabréfamarkaði.
Moody’s Investors Service hefur metið íslensku
viðskiptabankana með tilliti til greiðsluhæfni þeirra
(Bank Deposit Rating) og fjárhagslegrar stöðu
(Financial Strength Rating). Skýringar á meginflokk-
um einkunna Moody’s eru í töflu 7.
Í byrjun júní sl. hækkaði Moody’s mat sitt á
Íslandsbanka-FBA en í apríl sl. hafði fyrirtækið tek-
ið matið til endurskoðunar eftir að sameining bank-
anna hafði verið boðuð. Í lánshæfismati má skipta
íslenskum fjármálafyrirtækjum í þrjú þrep. Eftir sam-
eininguna er Íslandsbanki-FBA með A2 í einkunn
fyrir langtímaskuldbindingar, P-1 fyrir skammtíma-
skuldbindingar og C fyrir eigin fjárhagslegan styrk.
Þrepi neðar eru Landsbankinn með A3, P-2 og D+ og
Búnaðarbankinn með A3, P-2 og D. Önnur fjármála-
fyrirtæki eru ekki með lánshæfismat. Til samanburð-
ar má nefna að ríkissjóður er með Aa3 fyrir langtíma-
skuldbindingar og P-1 fyrir skammtímaskuldbind-
ingar í erlendri mynt.
VIII. Niðurstöður
Á heildina litið hefur þjóðhagslegt ójafnvægi vaxið
frá því sem var í febrúar, þegar sérstök grein var gerð
fyrir styrk og veikleika fjármálakerfisins hér á landi í
fyrsta hefti Peningamála 2000. Það birtist í því að
viðskiptahalli er meiri, flestir markaðir spenntari og
verðbólga meiri en reiknað var með. Verði tekju-
brestur getur þessi þróun skapað forsendur fyrir fjár-
hagslegum óstöðugleika. Fjármálakreppa er þó ekki
yfirvofandi þar sem grunnspár um þjóðhagslega
þróun gera ráð fyrir að hagkerfið kólni niður á næstu
mánuðum en að hagvöxtur verði þó áfram nægur til
þess að ekki komi beinlínis til rýrnunar kaupmáttar
launa og ráðstöfunartekna. Atburðir á gjaldeyris-
markaði í júní og júlí og lækkun á gengi krónunnar á
haustmánuðum benda hins vegar til þess að mikill
viðskiptahalli feli í sér áhættu fyrir gengið. Skyndi-
leg lækkun þess gæti haft neikvæðar afleiðingar fyrir
stöðugleika fjármálakerfisins, m.a. vegna mikillar
skuldsetningar lánastofnana og viðskiptavina þeirra í
erlendri mynt.
Við skoðun á milliuppgjörum banka og spari-
sjóða vekur athygli lægri arðsemi, há kostnaðarhlut-
föll og lækkandi eiginfjárhlutföll, sérstaklega ef víkj-
andi lán eru ekki meðtalin. Vonandi munu spár um
hagfelldari þróun síðari hluta ársins ganga eftir en
æskilegt er að horfa til enn lengri tíma og sjá enn
meiri árangur við að efla rekstur og stöðu fjármála-
stofnana. Slík þróun myndi ásamt öðru styrkja undir-
stöður fjármálakerfisins. Ánægjulegt er að lánshæfis-
mat stærsta viðskiptabankans hefur verið hækkað.
Það auðveldar aðgang að fjármagni og dregur úr
kostnaði við lántökur. Ef af sameiningu Landsbanka
Íslands hf. og Búnaðarbanka Íslands hf. verður má
gera ráð fyrir að því fylgi aðgerðir sem gætu leitt til
bætts lánshæfismats hins sameinaða banka.
36 PENINGAMÁL 2000/4
Tafla 7 Meginflokkar einkunna Moody's1
Langtíma- Skammtíma- Fjárhags-
skuldbindingar2 skuldbindingar legur styrkur3
Aaa Afburða hæfi Prime-1 Afburða hæfi A Afburða
sterk staða
Aa Mjög mikið hæfi Prime-2 Mikið hæfi B Sterk staða
A Mikið hæfi Prime-3 Viðunandi hæfi C Góð staða
Baa Viðunandi hæfi Not Prime Óvisst hæfi D Viðunandi
staða
E Veik staða
1. Í töflunni eru sýndir meginflokkar einkunna Moody's Investors Service
fyrir annars vegar greiðsluhæfi banka til langs og skamms tíma (Bank Dep-
osit Rating) og hins vegar fjárhagslegan styrk (Financial Strenght).
2. Þær einkunnir sem hér eru sýndar tilheyra svonefndum fjárfestingarflokki
en lakari einkunnir (Ba, B, Caa, Ca og C) tilheyra spákaupmennskuflokki.
Innan flokka Aa til Caa eru undirflokkar 1,2 og 3 sem gefa til kynna hvort
viðkomandi banki sé ofarlega, í miðju eða neðarlega í meginflokki.
3. Til aðgreiningar frá greiðsluhæfi er mat á fjárhagslegum styrk banka ein-
skorðað við fjárhagsstöðu hans án tillits til mögulegrar utanaðkomandi að-
stoðar. Þessi einkunn gefur ekki til kynna hversu líklegt er að greiðslur verði
inntar af hendi á réttum tíma. Einkunninni er fremur ætlað að sýna hversu
líklegt sé að viðkomandi banki muni þurfa utanaðkomandi aðstoð svo sem
frá eigendum, öðrum aðstandendum eða opinberum aðilum. Fyrir megin-
flokkana fyrir neðan A er stundum bætt við plúsmerki til að gefa til kynna
að einkunn viðkomandi banka sé milli tilgreinds meginflokks og hins næsta
fyrir ofan.