Peningamál - 01.11.2000, Qupperneq 71

70 PENINGAMÁL 2000/4
Í síðustu viku september var haldinn ársfundur
Alþjóðagjaldeyrissjóðsins og Alþjóðabankans í Prag
í Tékklandi. Á ársfundinum liggur jafnan fyrir mat á
stöðu og horfum í heimsbúskapnum. Alþjóðagjald-
eyrissjóðurinn og Alþjóðabankinn eru systurstofn-
anir sem settar voru á fót við lok seinni heimsstyrj-
aldar. Í upphafi voru aðildarþjóðir 45 en þeim fjölg-
aði með tímanum. Með hruni Sovétríkjanna og stofn-
un 15 nýrra lýðvelda sem öll hlutu aðild að báðum
stofnunum má segja að þær hafi orðið sannkallaðar
alheimsstofnanir. Aðildarþjóðir eru nú 182. Á árs-
fundunum koma jafnan saman fjármálaráðherrar,
þróunarmálaráðherrar og seðlabankastjórar aðilda-
ríkjanna. Í tengslum við fundina eru einnig haldnir
fundir í áhrifamestu nefndum stofnananna, Inter-
national Monetary and Financial Committee og
Development Committee, auk fjölda annarra funda
ýmissa landahópa og fulltrúa fjármálastofnana. Hinn
formlegi ársfundur stendur ekki nema í 2-2½ dag en
fundarhaldið allt í vikutíma eða lengur. Ísland hefur
átt aðild að báðum stofnunum frá upphafi.
Að afloknum ársfundi sjóðsins og bankans fyrir
tveimur árum flutti ég erindi um sama efni og nú. Þá
voru aðstæður frábrugðnar því sem nú er. Skammt
var liðið frá því að kreppan reið yfir í Suðaustur- og
Austur-Asíu en áhrifa hennar gætti mjög í Rússlandi
og ýmsum ríkjum Rómönsku-Ameríku. Skömmu
fyrir fundinn 1998 vitnaðist um erfiðleika fjárfesting-
arsjóðsins Long Term Capital Management. Þeir ollu
nokkrum stærstu viðskiptabönkum heimsins miklu
tapi. Í kjölfarið fylgdi lausafjárkreppa og mikil
óvissa á ýmsum mörkuðum, m.a. í Bandaríkjunum,
sviptingar urðu á gjaldeyrismörkuðum, svo sem fall
Bandaríkjadals um meira en 15% gagnvart japönsku
jeni á tveimur til þremur dögum í október 1998, og
miklar umræður á alþjóðavettvangi um hvernig
komast mætti hjá ástandi eins og upp kom í Asíu á
sínum tíma og Mexikó og fleiri löndum nokkrum
árum fyrr. Þessar umræður fóru einkum fram á vett-
vangi Alþjóðagjaldeyrissjóðsins en aðrar alþjóða-
stofnanir komu einnig við sögu.
Athyglin beindist bæði að forvarnaraðgerðum og
leiðum til þess að koma með skömmum fyrirvara til
hjálpar ríkjum sem verða fyrir alvarlegum áhrifum af
völdum fjármálakreppu í öðrum löndum, fjárflótta og
þrýstingi á gengi gjaldmiðilsins eða jafnvel falli
hans. Asíukreppan leiddi m.a. í ljós mikla bresti í
eftirliti með starfi fjármálastofnana í þeim löndum
sem lentu í mestum erfiðleikum. Auk þess skorti
töluvert á að hægt væri að treysta tölfræðilegum
INGIMUNDUR FRIÐRIKSSON1
Ársfundur Alþjóðagjaldeyrissjóðsins og Alþjóðabankans
og heimsbúskapurinn2
1. Höfundur er aðstoðarbankastjóri Seðlabanka Íslands.
2. Að mestu leyti samhljóða erindi sem flutt var á stjórnarfundi Verslunar-
ráðs Íslands 2. október 2000.
Í þessu erindi er einkum fjallað um mat Alþjóðagjaldeyrissjóðsins á þróun heimsbúskaparins sem kynnt
var í tengslum við ársfund sjóðsins og Alþjóðabankans í lok september sl. Í því kom m.a. fram að
hagvöxtur í heiminum verður meiri í ár en hann hefur verið um langt árabil en jafnframt að ýmiss konar
ójafnvægi skapi ákveðna óvissu um framvinduna á komandi misserum. Að óbreyttu séu þó horfur á
góðum vexti heimsframleiðslunnar á næsta ári.