Peningamál - 01.11.2000, Page 75

gengi dalsins. Í Japan er lagt til að peningamálastefn-
an verði látin hvetja mjög til eftirspurnar þar til ljóst
verður að hagvöxtur hefur tekið nægilega vel við sér.
Sama gildir um stefnuna í ríkisfjármálum. Margvís-
legar frekari umbætur séu einnig nauðsynlegar í
efnahagslífinu.
Ástæða er til þess að víkja sérstaklega að evrunni.
Hún hefur lækkað mjög mikið frá stofnun Efnahags-
og myntbandalags Evrópu, alls um tæplega 30%
gagnvart Bandaríkjadal þegar hún var lægst. Í árs-
byrjun 1999 kostaði ein evra um 81 krónu en nú 73
krónur.5 Flestir telja að gengi evrunnar sé lægra en
efnahagsskilyrði gefa tilefni til. Erfitt er að finna við-
hlítandi skýringar á lækkun evrunnar. Þó blasir við
að andhverfan er sterkur dalur og framvinda efna-
hagsmála í Bandaríkjunum hefur haldið áfram að
koma á óvart. Hagvöxtur hefur verið meiri en nokk-
urn óraði fyrir. Þá hefur vaxtamunur á milli Banda-
ríkjanna og Evrópu einnig verið Bandaríkjadal í hag.
Um þessar mundir eru skammtímavextir í Bandaríkj-
unum u.þ.b. 2 prósentustigum hærri en í Myntbanda-
laginu. Seðlabanki Evrópu er enn að fóta sig og
ávinna sér trú og má telja víst að það eigi nokkurn
þátt í lágu gengi evrunnar auk þess sem yfirlýsingar
stjórnmálaleiðtoga hafa ekki allar hjálpað til. Ýmsum
þykir sem ekki gæti nægilegs samræmis í yfirlýsing-
um leiðtoga Myntbandalagsríkjanna. Aukinn kraftur
hefur færst í evrópskt efnahagslíf undanfarin misseri
og hagvaxtarmunur á milli Myntbandalagsins og
Bandaríkjanna hefur minnkað, að vísu hægar en búist
var við vegna áframhaldandi mikils hagvaxtar í
Bandaríkjunum. Auk þess er við ýmsan skipulags-
vanda að kljást í Evrópu. Íhlutun stærstu seðlabanka
heims í seinni hluta september til stuðnings evrunni
var almennt fagnað meðal fundarmanna í Prag. Sú
skoðun var útbreidd að gengi hennar væri orðið of
lágt og það þjónaði hagsmunum stærstu iðnríkjanna
að gengi hennar hækkaði. Íhlutun ein og sér breytir
ekki miklu um framvinduna - sérstaklega ef henni er
ekki fylgt eftir með aðgerðum í peningamálum
- nema um leið takist að breyta væntingum fjárfesta.
Ekki liggur fyrir hvort aðgerðir seðlabankanna hafi
skilað þeim árangri að fjárfestar endurmeti væntingar
sínar um gengi evrunnar. Aðrar stuðningsaðgerðir
hafa einskorðast við hækkun vaxta Seðlabanka
Evrópu 5. október sl. en hún leiddi ekki til hækkunar
á gengi evrunnar (raunar lækkaði gengi hennar eftir
því sem leið á október). Þess má geta að fulltrúar
ýmissa minni ríkja fögnuðu einnig íhlutun seðla-
bankanna, einkum á þeirri forsendu að ójafnvægi í
gengi mikilvægra gjaldmiðla, að ekki væri talað um
sveiflur og óvissu sem af því leiðir, ylli marghátt-
uðum vandræðum fyrir minni ríki, efnuð sem miður
efnuð.
Rétt er að halda því til haga að lágt gengi evrunn-
ar hefur átt sinn þátt í örvun hagvaxtar í Myntbanda-
laginu og að þrátt fyrir lækkun hennar hefur tekist að
halda verðbólgu í skefjum, þ.e. að tryggja innri stöð-
ugleika evrunnar.
Samkvæmt spám Alþjóðagjaldeyrissjóðsins
verður hagvöxtur meiri í Myntbandalaginu á næsta
ári en í Bandaríkjunum. Ég hef áður nefnt að sjóð-
urinn varar við því að hugsanlegar séu skyndibreyt-
ingar á væntingum fjárfesta á Bandaríkjamarkaði og
74 PENINGAMÁL 2000/4
daglegt gengi frá 1. janúar 1999 - 28. september 2000
Mynd 4
J F M A M J J Á S O N D J F M A M J J Á S O
0,7
0,8
0,9
1
1,1
1,2
1,3
1,4
$/evra
Gengi evru gagnvart Bandaríkjadal
1999 2000
3 mánaða LIBOR- og EURIBOR-vextir
Mynd 5
J F M A M J J Á S O N D J F M A M J J Á S O
2
3
4
5
6
7
%
Bandaríkin Evrusvæði
Millibankavextir í Bandaríkjunum
og á evrusvæði
1999 2000
5. 2. október 2000.