Peningamál - 01.11.2011, Blaðsíða 16

ÞRÓUN OG HORFUR
Í EFNAHAGS- OG PENINGAMÁLUM
P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
1
1
•
4
16
una, en bakslagið nú gæti grafið undan batanum og er líklegt að erfið
skilyrði á fjármálamarkaði verði dragbítur á alþjóðlegan hagvöxt enn
um sinn. Aukin áhættufælni hefur valdið því að skuldatryggingarálag á
skuldabréf margra Evrópuríkja hefur hækkað mikið undanfarna mán-
uði og hlutabréfaverð fallið.
Verð hlutabréfa á heimsvísu hafði hækkað töluvert á fyrsta
fjórðungi ársins en hefur lækkað umtalsvert síðan, sérstaklega frá því í
lok júlí. Af helstu viðskiptalöndum Íslands varð lækkunin einna mest á
evrusvæðinu en mikil lækkun varð einnig á öllum öðrum helstu hluta-
bréfamörkuðum eins og t.d. á Norðurlöndunum og í Bandaríkjunum.
Mikil óvissa ríkir á hlutabréfamörkuðum um þróunina á næstu mán-
uðum einkum vegna skulda- og bankakreppu nokkurra ríkja innan
evrusvæðisins.
Alþjóðlegar verðbólguhorfur svipaðar
Verðbólga í helstu viðskiptalöndum Íslands hefur haldið áfram að
mjakast upp á við undanfarna mánuði og víða hefur kjarnaverðbólga
aukist þrátt fyrir slaka á vöru- og vinnumarkaði. Á Norðurlöndunum
virðist verðbólgan þó hafa náð hámarki en verðbólgan á evrusvæðinu,
sem virtist hafa náð hámarki í sumar, jókst á ný í september. Í spánni
er gert ráð fyrir að verðbólga í helstu viðskiptalöndum Íslands verði
svipuð í ár og reiknað var með í síðustu Peningamálum í ágúst. Gert er
ráð fyrir að verðbólgan hafi náð hámarki nú í haust og að hún minnki
lítillega á ný undir lok ársins. Verri hagvaxtarhorfur, mikið atvinnuleysi
og lækkandi hrávöruverð ættu að draga úr verðhækkunum á næst-
unni. Horfur um verðbólgu fyrir næstu tvö ár hafa einnig lítið breyst.
Hækkun stýrivaxta víða um heim í sumar virðist hafa stöðvast í
bili, sérstaklega meðal iðnríkja. Sumir seðlabankar í Asíu hafa reyndar
haldið áfram að hækka vexti en aðrir hafa hafið að vinda ofan af fyrri
hækkunum. Vaxandi óvissa um framvindu efnahagsmála og skulda-
og bankakreppan á evrusvæðinu eru meginástæður þess að seðla-
bankar stærstu iðnríkjanna hafa haldið vöxtum sínum óbreyttum frá
útgáfu síðustu Peningamála.
Olíu- og hrávöruverð lægra en spáð var í ágúst
Olíuverð hélt áfram að hækka í sumar og náði hámarki á ný í júlí sl. Frá
því í sumar hefur það hins vegar lækkað aftur í takt við aðrar hrávörur.
Verðlækkunin er heldur meiri en búist var við í síðustu Peningamálum
og hefur því spáin fyrir árið lækkað lítillega. Spá bankans byggist á
framvirku verði og spám helstu greiningaraðila og er gert ráð fyrir
að meðalhækkun ársins verði um 35%, en í ágúst var spáð um 38%
hækkun. Spáin gerir ráð fyrir að olíuverð á næsta ári verði 6% lægra
en í ár, sem er nokkru lægra en í síðustu spá, og skýrist breytingin af
lakari alþjóðlegum hagvaxtarhorfum og sterkara gengi Bandaríkjadals
en miðað var við í ágúst. Alþjóðlegt hrávöruverð hækkaði einnig mikið
á fyrstu mánuðum ársins en hefur verið að lækka frá því í vor. Óróleiki
á fjármálamörkuðum og horfur um minni hagvöxt hafa ýtt undir hrá-
vöruverðslækkanir, en þó hefur matvælaverð lækkað minna en verð
á öðrum hrávörum þar sem uppskera virðist minni en búist var við í
byrjun árs. Forsendur fyrir hrávöruverði í ár eru aðeins lægri en í síð-
ustu spá. Gert er ráð fyrir að meðalhækkun ársins verði rúmlega 20%
1. Núll þýðir litla áhættufælni og einn þýðir mikla áhættufælni.
Heimild: Macrobond.
Vísitala
Mynd II-4
Áhættufælni á alþjóðlegum fjármála-
mörkuðum1
Daglegar tölur 2. janúar 2007 - 27. október 2011
Langtímaáhættufælni
Skammtímaáhættufælni (40 daga hreyfanlegt meðaltal)
0,0
1,0
0,1
0,2
0,3
0,4
0,5
0,6
0,7
0,8
0,9
20112010200920082007
Punktar
Mynd II-5
Skuldatryggingarálag
Daglegar tölur 1. janúar 2008 - 28. október 2011
Heimild: Bloomberg.
0
200
400
600
800
1.000
1.200
1.400
1.600
1.800
2.000
2.200
2008 201120102009
Spánn
Bandaríkin
Írland
Grikkland
Frakkland
Þýskaland
19. júlí: 2.477
26. sept.: 6.752
Heimild: Macrobond.
12 mánaða breyting (%)
Mynd II-6
Verðbólga meðal helstu iðnríkja
Janúar 2004 - september 2011
Bandaríkin
Evrusvæðið
Bretland
Japan
-3
-2
-1
0
1
2
3
4
5
6
20112010200920082007200620052004