Peningamál - 01.11.2011, Blaðsíða 54

ÞRÓUN OG HORFUR
Í EFNAHAGS- OG PENINGAMÁLUM
P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
1
1
•
4
54
VII Ytri jöfnuður
Viðskiptajöfnuður var neikvæður um rúm 13% af vergri landsfram-
leiðslu á fyrri helmingi ársins 2011, sem er aðeins meiri halli en á sama
tíma árið áður. Afgangur á vöru- og þjónustuviðskiptum mældist 55
ma.kr. en 155 ma.kr. halli var á þáttatekjum. Án innlánsstofnana í
slitameðferð var halli á jöfnuði þáttatekna mun lægri eða 85 ma.kr.
og viðskiptahalli tæp 4% af vergri landsframleiðslu. Horfur eru á
að viðskiptajöfnuður án innlánsstofnana í slitameðferð verði lítillega
jákvæður fyrir árið í heild eða 0,5% og að enn meiri afgangur verði
á næsta ári, einkum vegna meiri afgangs af vöru- og þjónustuvið-
skiptum. Sé horft framhjá skuldbindingum lyfjafyrirtækisins Actavis,
sem hafa hverfandi áhrif á innlendan gjaldeyrismarkað, er mun meiri
afgangur á viðskiptajöfnuði.
Jákvæður vöru- og þjónustujöfnuður
Vöruskiptajöfnuðurinn hefur haldist jákvæður það sem af er ári þrátt
fyrir töluverðan vöxt innflutnings. Innflutningur jókst um 17% á
fyrstu níu mánuðum ársins miðað við sama tíma árið áður, mælt á
föstu gengi, en útflutningur jókst um tæp 13% á sama tíma. Á sama
tíma nam afgangur á vöruskiptajöfnuði 81 ma.kr., mælt á föstu gengi,
eða 9 ma.kr. á mánuði að jafnaði. Þetta er heldur minni afgangur en
á sama tíma fyrir ári, en engu að síður er þetta annar mesti afgangur
sem verið hefur á fyrstu níu mánuðum ársins frá árinu 1995.
Eftir gífurlegan samdrátt innflutnings í kjölfar fjármálakrepp-
unnar haustið 2008 og fram á árið 2010 hefur verðmæti innflutnings
smám saman verið að aukast á ný. Á þessu ári hefur innflutningur
ýmissar neysluvöru, eins og bíla og heimilistækja, aukist verulega.
Einnig hefur verðmæti innflutts eldsneytis og hrá- og rekstrarvöru
aukist töluvert á árinu í kjölfar mikillar verðhækkunar í byrjun árs.
Verðmæti útflutnings hefur einnig aukist á árinu, einkum á þriðja
ársfjórðungi. Hækkandi verð sjávarafurða og mikil hækkun á álverði
skýra stóran hluta aukningarinnar á fyrri hluta ársins, en mikil aukning
í útflutningi sjávarafurða og ýmissar iðnaðarvöru aukningu á þriðja
ársfjórðungi.
Þjónustuviðskipti voru jákvæð á öðrum fjórðungi ársins um tæpa
16 ma.kr. eftir tæplega 4 ma.kr. halla á fyrsta ársfjórðungi. Afgangur
af þjónustuviðskiptum á fyrri helmingi ársins er rúmlega tvöfalt meiri
en á sama tíma fyrir ári. Auknar tekjur af samgöngum skýra aukinn
afgang á fyrri helmingi ársins, en aukin útgjöld vegna ferðalaga
Íslendinga erlendis meira en vega upp á móti auknum tekjum af
ferðaþjónustu. Þar að auki var önnur innflutt þjónusta mun meiri en
önnur útflutt þjónusta.
Horfur eru á áframhaldandi afgangi á vöru- og þjónustuvið-
skiptum á seinni hluta ársins. Verð sjávarafurða hefur haldið áfram að
hækka. Greiðslukortatölur og fjöldi ferðamanna sem fer um Leifsstöð
benda til verulegrar fjölgunar ferðamanna til landsins og tekjum af
þeim á þriðja ársfjórðungi. Því er gert ráð fyrir að útflutningsverðmæti
vöru og þjónustu verði heldur meira á seinni hluta ársins en í síðustu
spá. Meiri útflutningur og töluvert hagstæðari þróun viðskiptakjara á
seinni hluta ársins hefur í för með sér að spáð er nokkru meiri afgangi
Mynd VII-1
Undirþættir viðskiptajafnaðar1
1. ársfj. 2003 - 2. ársfj. 2011
Ma.kr.
1. Rekstrarframlög talin með þáttatekjum.
Heimildir: Hagstofa Íslands, Seðlabanki Íslands.
Vöruskiptajöfnuður
Þjónustujöfnuður
Þáttatekjujöfnuður (hlutur innlánsstofnana
í slitameðferð)
Þáttatekjujöfnuður (annað)
-140
-120
-100
-80
-60
-40
-20
0
20
40
60
‘1120102009200820072006200520042003
Mynd VII-2
Vöruskiptajöfnuður
Á föstu gengi, janúar 2005 - ágúst 2011
Ma.kr.
Heimildir: Hagstofa Íslands, Seðlabanki Íslands.
Vöruskiptajöfnuður án skipa og flugvéla
Vöruskiptajöfnuður
-40
-30
-20
-10
0
10
20
30
2011201020092008200720062005