Peningamál - 01.11.2011, Blaðsíða 6

ÞRÓUN OG HORFUR
Í EFNAHAGS- OG PENINGAMÁLUM
P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
1
1
•
4
6
verðbólgunni, sem þó hefur víðast hvar aukist nokkuð (sjá umfjöllun
í kafla II).
Fjármálaleg skilyrði heimila og fyrirtækja batna
Þótt peningalegur slaki sé töluverður eru fjármálaleg skilyrði heimila
og fyrirtækja enn erfið. Skuldir einkageirans eru miklar og lítið um ný
útlán. Þó eru merki um að nokkuð hafi orðið ágengt í fjárhagslegri
endurskipulagningu fyrirtækja undanfarið og að útlánastarfsemi sé
að glæðast. Helst það í hendur við að eignaverð, t.d. verð íbúðar- og
atvinnuhúsnæðis, hefur tekið að hækka á ný, sem að öðru óbreyttu
hækkar hreina eign heimila og fyrirtækja og eykur veðhæfi þeirra. Að
sama skapi hefur peningamagn í umferð aukist á ný. Nánar er fjallað
um vaxtaþróun og fjármálaleg skilyrði í kafla III.
Gengi krónunnar sterkara en spáð var í ágúst
Frá útgáfu Peningamála um miðjan ágúst sl. hefur viðskiptavegið gengi
krónunnar styrkst um 2,3% og um 2,7% gagnvart evru. Krónan hefur
hins vegar veikst um 1,1% gagnvart Bandaríkjadal. Viðskiptavegið
gengi krónunnar er þó enn 2,7% lægra en það var um síðustu áramót.
Gengisþróunin hefur til þessa verið heldur hagstæðari en gert
var ráð fyrir í ágústspá bankans. Krónan reyndist rúmlega 1% sterkari
gagnvart evru á þriðja ársfjórðungi og í spánni sem birt er í þessum
Peningamálum er gert ráð fyrir að gengi krónu verði næstum 4% hærra
gagnvart evru á fjórða ársfjórðungi. Eins og í spám Seðlabankans að
undanförnu er gert ráð fyrir að krónan haldist tiltölulega stöðug það
sem eftir lifir spátímans. Samkvæmt spánni verður gengi krónunnar
gagnvart evru á bilinu 157-160 á spátímanum, en það er tæplega 2%
sterkara gengi í lok hans en spáð var í ágúst. Frekari umfjöllun um
þróun á gjaldeyrismarkaði og gengisþróun er að finna í köflum II og III.
Utanríkisviðskipti leggja meira til hagvaxtar en áður var búist við
Horfur í alþjóðlegum efnahagsmálum hafa versnað frá því í sumar og
orðið óvissari. Einkum hafa efnahagshorfur versnað í fjölda þróaðra
landa sem glíma við mikinn skuldavanda. Horfur um alþjóðlegan
hagvöxt og alþjóðaviðskipti eru því nokkru lakari en gert var ráð fyrir
í ágúst. Á móti vegur að horfur eru á töluvert hagstæðari þróun við-
skiptakjara Íslands. Spáð er að árlegur vöxtur heildarútflutnings verði
að meðaltali um 2% á ári á spátímanum, sem er lakari vöxtur en spáð
var í ágúst. Horfurnar eru reyndar heldur betri á þessu ári en spáin fyrir
árið 2013 hefur versnað vegna minni þjónustuútflutnings og lakari
álútflutnings. Þrátt fyrir kröftugan vöxt þjónustuútflutnings og mikla
gerjun í vöruútflutningi utan stóriðju og sjávarafurða verður vöxtur
heildarútflutnings áfram tiltölulega lítill ef tekið er mið af því hversu
lágt raungengið er.
Heldur meiri útflutningur í ár og lítillega minni vöxtur innflutn-
ings á þessu og næsta ári en áætlað var í ágúst valda því að þótt fram-
lag utanríkisviðskipta til hagvaxtar sé neikvætt bæði í ár og á næsta
ári, er það hagstæðara en í ágústspánni. Neikvætt framlag þrátt fyrir
hagstæða samkeppnisstöðu skýrist m.a. af því að sjávarútvegurinn
býr við framleiðslutakmarkanir vegna takmarkaðs vaxtar fiskstofna og
áliðnaður vegna langs fjárfestingartíma. Líklegt er að það taki einnig
1. Fyrir Ísland er miðað við meðaltal innlánsvaxta og hámarksvaxta
28 daga innstæðubréfa.
Heimildir: Macrobond, Seðlabanki Íslands.
Mynd I-2
Raunstýrivextir í ýmsum iðnríkjum
Virkir seðlabankavextir að frádreginni ársverðbólgu1
%
-5 -4 -3 -2 -1 0 1 2
Bretland
Bandaríkin
Kanada
Nýja Sjáland
Evrusvæðið
Ísland
Svíþjóð
Danmörk
Sviss
Japan
Noregur
Ástralía
Heimild: Seðlabanki Íslands.
Mynd I-3
Gengi krónu gagnvart evru - samanburður
við PM 2011/3
Kr./evra
PM 2011/4
PM 2011/3
80
100
120
140
160
180
200
20142013201220112010200920082007
Heimildir: Hagstofa Íslands, Seðlabanki Íslands.
%
Mynd I-4
Framlag utanríkisviðskipta til hagvaxtar
-2,0
-1,5
-1,0
-0,5
0,0
0,5
20142013201220112010
PM 2011/4
PM 2011/3