Peningamál - 01.11.2011, Blaðsíða 11

ÞRÓUN OG HORFUR
Í EFNAHAGS- OG PENINGAMÁLUM
P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
1
1
•
4
11
halli geti þrýst upp innlendu vaxtastigi og þannig rutt í burtu fjárfest-
ingaráformum einkaaðila. Fjármögnunarkostnaður hins opinbera yrði
jafnframt meiri, sérstaklega ef áhættuálag á skuldbindingar ríkissjóðs
færi að hækka á ný. Þrýstingur á gengi krónunnar gæti því aukist og
þar með hætta á meiri verðbólgu sem myndi að öðru óbreyttu kalla
á meira peningalegt aðhald. Efnahagsbatinn gæti því orðið hægari
sem að öðru óbreyttu myndi grafa undan forsendunni fyrir sjálfbærni
opinberra skulda.
Hversu hraður verður bati fjárfestingar?
Nýjustu vísbendingar benda til þess að fjárfesting sé farin að vaxa á ný
eftir verulegan samdrátt í kjölfar fjármálakreppunnar. Hlutfall fjárfest-
ingar í landsframleiðslu er þó enn mjög lágt. Samkvæmt grunn spánni
heldur vöxtur fjármunamyndunar áfram á spátímanum, einkum
almenn atvinnuvegafjárfesting og fjárfesting í orkufrekum iðnaði.
Fjárfestingarhlutfallið helst hins vegar áfram lágt, enda hefur mikil fjár-
festing fram að kreppunni leitt til þess að í mörgum atvinnugreinum er
til staðar mikil vannýtt framleiðslugeta, sem nýta má til þess að mæta
aukinni eftirspurn án þess að efna þurfi til frekari fjárfestingar.
Laskaðir efnahagsreikningar, óvissa um stöðu og eignarhald
fjölda fyrirtækja, óvissa um erlenda efnahagsþróun og erfitt aðgengi
að lánsfé gæti hins vegar leitt til þess að fjárfesting verði minni en
áætlað var í grunnspánni. Á móti gæti umfang fjárfestingarverkefna í
tengslum við áætlun um losun gjaldeyrishafta orðið meira en gert er
ráð fyrir í grunnspánni og fjárfesting því orðið enn kröftugri. Í fráviks-
dæmi 2 hér á eftir er gefið dæmi um hugsanleg áhrif slíks fráviks á
grunnspá bankans.
Hversu mikið mun skuldsetning einkageirans halda aftur af
efnahagsbatanum?
Skuldsetning heimila og fyrirtækja hefur vaxið sleitulaust um langt
árabil og eru íslensk heimili og fyrirtæki nú með þeim skuldsettustu
meðal iðnríkja. Líklegt er því að þau muni á næstu árum einbeita sér
að því að lagfæra laskaða efnahagsreikninga og greiða niður skuldir.
Þjóðhagslegur sparnaður mun því aukast á næstu árum eftir að hafa
minnkað töluvert fram á síðasta ár.
Þótt grunnspáin geri ráð fyrir að hagvöxtur næstu ára verði í
meginatriðum borinn uppi af innlendri eftirspurn, endurspeglar tiltölu-
lega hóflegur hagvöxtur í sögulegu samhengi framangreinda áherslu
heimila og fyrirtækja á að lagfæra laskaða efnahagsreikninga. Um
styrk þessara áhrifa ríkir mikil óvissa. Jákvæðar fréttir af alþjóðlegum
efnahagsmálum og aukin bjartsýni gætu latt heimili og fyrirtæki við
að draga úr skuldsetningu og því gæti krafturinn í innlendum þjóðar-
búskap á spátímanum orðið meiri. Miklar skuldir gætu einnig reynst
enn meiri dragbítur á hagvöxt en gert er ráð fyrir í grunnspánni.
Horfur um gengi krónunnar háðar mikilli óvissu
Samkvæmt grunnspánni mun gengi krónunnar haldast á svipuðu
stigi og það er nú á meginhluta spátímans. Spár um gengisþróun eru
hins vegar ávallt háðar mikilli óvissu. Íslenska krónan er lítill gjald-
miðill skuldsetts ríkis með skuldbindingar sem bera tiltölulega háa