Peningamál - 01.11.2011, Blaðsíða 63

ÞRÓUN OG HORFUR
Í EFNAHAGS- OG PENINGAMÁLUM
P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
1
1
•
4
63
Viðauki 2
Reynsla af spám Seðlabanka Íslands
Skekkjur í hagspám eru óhjákvæmilegar. Þær geta stafað af ófull-
komnum líkönum, ófullkomnum upplýsingum um efnahagsstærðir
sem líkönin byggjast á og ófyrirséðum atburðum. Athugun á skekkjum
í spám Seðlabankans er mikilvæg. Hún gefur hugmynd um þá óvissu
sem er í spánum og mikilvægar upplýsingar um hugsanleg mistök í
spágerðinni og hugsanlegar kerfisbreytingar í þjóðarbúskapnum. Hvort
tveggja má nýta við frekari þróun á haglíkönum bankans og notkun
þeirra við spágerðina.
Þjóðhags- og verðbólguspár Seðlabankans
Þjóðhags- og verðbólguspár Seðlabankans eru gerðar fjórum sinnum
á ári til þriggja ára í senn. Þær byggjast á ítarlegri greiningu á stöðu
þjóðarbúsins hverju sinni. Forsendur fyrir alþjóðlegri efnahagsþróun
byggjast á alþjóðlegum spám og því sem lesa má út úr framvirku
verði varðandi verðþróun helstu hrávörutegunda. Þjóðhagsreikningar
eru helsti grundvöllur matsins á stöðu þjóðarbúsins en því til viðbótar
leggja sérfræðingar bankans sjálfstætt mat á stöðu þjóðarbúsins með
spurningakönnunum, samtölum við forsvarsmenn fyrirtækja, stofnana
og aðila á vinnumarkaði og tölfræðilegri greiningu á þróun lykilstærða.
Þjóðhagslíkan Seðlabankans er það tæki sem heldur utan um þessar
upplýsingar og gefur mat á efnahagshorfum í samræmi við þau efna-
hagslögmál sem líkanið er byggt á, þótt hin endanlega spá bankans
ráðist ekki síður af mati sérfræðinga bankans.
Ein lykilforsenda hverrar spágerðar er hvernig peningastefnan
muni þróast á spátímanum. Í spágerðinni er notast við þjóðhags-
líkan sem byggist á framsýnni peningastefnureglu þar sem vextir
Seðlabankans ákvarðast út frá væntu fráviki verðbólgu frá verðbólg-
umarkmiði og framleiðsluspennu. Þessi regla tryggir að vextir bankans
hreyfist þannig að verðbólga er við markmið eða á leið í markmið við
lok spátímans, sé hún frábrugðin því. Peningastefnureglan í þjóðhags-
líkaninu er sú regla sem veldur minnstum þjóðhagslegum kostnaði við
að tryggja að verðbólga sé við markmið.1
Verðbólguspár Seðlabankans fyrir árið 2010
Tólf mánaða verðbólga án áhrifa óbeinna skatta náði hámarki á árinu
2010 í mars þegar hún var 7,1%. Hún dróst hins vegar hratt saman
þegar leið á árið og var orðin 1,7% í desember og hafði verðbólga ekki
mælst minni frá því í júlí 2003. Án skattaáhrifa mældist tólf mánaða
verðbólga að meðaltali 4,4% á árinu 2010 og var það í ágætu samræmi
við spár Seðlabankans, eins og sjá má í töflu 1.
1. Sjá umfjöllun í Ásgeir Daníelsson, Magnús F. Guðmundsson, Svava J. Haraldsdóttir,
Þorvarður Tjörvi Ólafsson, Ásgerður Ó. Pétursdóttir, Þórarinn G. Pétursson og Rósa
Sveinsdóttir (2009), „QMM: A quarterly macroeconomic model of the Icelandic eco-
nomy“, Seðlabanki Íslands, Working Paper, nr. 41.
Heimild: Seðlabanki Íslands.
Breyting frá fyrra ári (%)
Mynd 1
Verðbólguspár Peningamála árið 2010
og verðbólga án skattaáhrifa
Verðbólga
Verðbólga án skattaáhrifa
PM 2010/4
PM 2010/3
PM 2010/2
PM 2010/1
0
2
4
6
8
10
12
14
16
18
1.
ársfj.
2.
ársfj.
3.
ársfj.
4.
ársfj.
1.
ársfj.
1.
ársfj.
2.
ársfj.
3.
ársfj.
4.
ársfj.
Verðbólga án
skattaáhrifa árið
2010 var 4,4%
2009 2010 ‘11