Skírnir - 01.04.1987, Qupperneq 170

164
ÞÓRA KRISTJÁNSDÓTTIR
SKIRNIR
ein upp í sjóferð í aftakaveðri á haustmánuðum árið 1947 á vit ævintýranna
í hinum stóra heimi. Frásagnir af æsku Gerðar á Norðfirði, ættipennum
hennar og vinahópi, hefur Elín eftir fjölskyldu Gerðar og skólafélögum.
Rakinn er ferill Gerðar. Fyrst í Handíða- og myndlistaskólanum í Reykja-
vík, þar sem Gerður vann kappsamlega í tvö ár. Þar mótaði hún meðal ann-
ars mannamyndir úr leir, sem þykja óvenjuleg þroskaverk, og á þeim árum
varð til grágrýtiskerlingin ábúðarmikla, sem Gerður hjó í grjót í fjörunni í
Laugarnesi fyrir neðan vinnustofu Sigurjóns Olafssonar.
Næst er lýst námsdvölinni í Flórens, þessari háborg ítalskrar menningar,
þar sem Gerður var í ströngum skóla. Þar er handbragðið í hávegum haft,
svo að Gerði finnst nóg um. „Romanelli prófessor virðist það fullkomnun
að geta líkt sem nákvæmast eftir fyrirmyndinni,“ skrifar Gerður föður
sínum, „og nýjustu myndir Romanellis eru ekkert frábrugðnar þeim sem
hann gerði á tvítugsaldri." Hann er með öðrum orðum alltaf að gera sömu
myndina. Og þó að Gerður sýni þörf fyrir visst sjálfstæði á þessum árum,
skrifar hún samt föður sínum: „Það þýðir ekkert að ætla sér að verða
myndhöggvari og nenna ekki að stúdera fyrirmyndina. Þótt sá sem ekki
nennir og vill stúdera geti að vísu verið áhugaverður fer oftast svo, að hann
endurtekur síðan alltaf sjálfan sig, og er þar með búinn að vera.“
Eftir tveggja ára dvöl í Flórens lá leið Gerðar til Parísar, þar sem hún
kynntist nútímalistinni og gerðist nemandi myndhöggvarans Zadkines.
Ossip Zadkine var þá á hátindi frægðar sinnar. Þetta sama ár fékk hann
myndhöggvaraverðlaunin á Tvíæringnum í Feneyjum, þar sem Matisse
hlaut verðlaun listmálara. Og einmitt þá var hann að vinna bronsstyttuna
frægu fyrir Rotterdamborg, til minningar um eyðileggingu borgarinnar
1940. „Ekki að furða þótt áhrif meistarans verði nokkuð sterk og snögg á
svo næman nemanda sem Gerður er, þótt ekki yrðu þau langvinn. Hún fer
að stílfæra myndir sínar,“ skrifar Elín af innsæi.
Athyglisvert er, hvernig og hvenær Eiín kynnir sig sjálfa til sögunnar.
Það er fyrst á bls. 13, þegar hún er að lýsa föður Gerðar, Helga Pálssyni
gjaldkera hjá Sölumiðstöð hraðfrystihúsanna og tónskáldi, sem samdi tón-
verk sín í hjáverkum. „Helgi Pálsson var mjög sérkennilegur maður. Hann
logaði af áhuga, var fullur af hugmyndum og í eðli sínu einhver mesti
bóhem, sem ég hef kynnst,“ segir Elín. Og Helgi á eftir að verða fyrirferð-
armikill í þessari bók, ekki bara á síðum hennar, heldur víðast hvar á milli
línanna. Hann hafði frá fyrstu tíð mikinn metnað fyrir hönd dóttur sinnar
og ætlaði henni stóran hlut í lífinu. Hann vildi að hún færi í Handíða- og
myndlistaskólann. „Átökin urðu snögg og hörð,“ segir Elín. „Feðginin
töluðu ekki saman fram að jólum. Þá sá Helgi, að dótturinni var full alvara.
Ur því studdi hann hana heils hugar og meira en það. Lifði fyrir framgang
hennar.“
Og það eru orð að sönnu. Þegar ferill Gerðar er skoðaður, er Helgi alls
staðar nálægur. Fyrstu mótuðu verkin, sem hún gerir hér heima á skóla-
árunum, eru af honum og vinum hans, þ. á m. fiðluleikaranum Birni Ólafs-