Skírnir - 01.04.1987, Page 188

182
ÁSTRÁÐUR EYSTEINSSON
SKÍRNIR
Því svona kvöld.
Eru þau ekki kjörin til útsmoginna illvirkja?
Já hlustið nú á. (20)
Þetta síðasta dæmi minnir mig á upphafsorð Vængjasláttarins: „Slík er
eftirvæntingin slík er spennan.“ Það er eins og textinn sé að streitast við að
gefa eitthvað í skyn og jafnvel að reyna að þvinga fram einhverja spennu
með því bókstaflega að tala um hana. Hér er annað dæmi um þennan
klippta stíl, af sagnaskemmtun hjá söðlasmiðnum í Eftirmálanum:
Nei hér kunna allir að meta sögur.
Allir nema kannski hundurinn.
Enda engin sagnahefð á meðal hunda.
En hundurinn, hann sefur nú hvort eð er einsog rotaður selur.
Já ég verð að segja það alveg eins og er: að því leytinu finnast mér
hundar vera einsog bindindismenn að það er hvorki hægt að tala við
þá né drekka með þeim. (29-30)
Þessar snubbóttu málsgreinar og efnisgreinar tel ég galla á stíl Einars og
þær vega þyngra sem tilgerð en þær stílöfgar sem Orn Olafsson gagnrýndi
í ritdómi sínum í DV (18. nóv. 1986). Að vísu kemur fyrir að myndmál
verður yfirdrifið og ómarkvisst í þessari bók, eins og þegar sagt er um borg-
ina: „Fullkomlega varnarlaus við ísköld endimörk veraldar situr hún eins-
og nakið tré á klettasyllu, varla stærri en hriplekur kofi eða örlítill vatns-
dropi sé horft í gegnum blálýst auga alheimsins“ (14). Allar standast þessar
samlíkingar út af fyrir sig en óhæft þykir mér að demba þeim svona saman.
En þar á móti má líka taka fram að Einari tekst stundum prýðisvel upp með
hófstilltara myndmál. Eg hreifst til dæmis af eftirfarandi texta:
Sigríður sér ekkert út um gluggana, ekkert nema upplýsta stofuna
sem speglast eins og hún leggur sig í glerinu og virðist full af tár-
dropum sem synda með Daníel prest umhverfis kringlótta stofu-
borðið. (71)
Húmor og prakkaraskapur
I tilvitnaðri frásögn af hundinum hér að framan sjáum við dæmi um húmor
sögunnar- og jafnframt um það hversu grátlega grunnur hann er á tíðum.
Auk þess finnst mér ekki laust við að þetta dæmi tjái lesandanum skort á
viðfangsefnum einmitt í þann svip þegar verið er að lofsyngja sagnaarfinn.
I Eftirmálanum má iðulega finna þennan „naíva“ húmor án þess að það
lánist að hefja naívismann upp af krakkastiginu. Sama vill brenna við í fyrri
bókum, eins og í sögunni af Rannveigu í klósettglugganum í Riddurunum
(128 o. áfr.). Annað og ólíkt dæmi sæki ég mér í Vangjasláttinn: