Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.01.1990, Side 56

Studia theologica islandica
skyldunnar. Aðrir aðilar, skóli, fjölmiðlar, félagar og samtök, koma síðar við
sögu og geta í vissum tilvikum breytt hinum trúarlega bernskugrundvelli varan-
lega. Nokkrir nefndu ákveðna rithöfunda og aðila sem haft hefðu sérstaklega
mikil áhrif á þá. Þá nefndu aðrir ákveðnar bækur í þessu sambandi. Athyglis-
vert er hve sjaldan áhrif frá maka, vini og vinnufélaga eru nefnd. Kennari er
töluvert oftar nefndur en þessir aðilar og bendir það, ásamt því sem áður hefur
komið fram, til þess að þau áhrif sem varanlegust eru séu til komin tiltölulega
snemma á æviskeiðinu.
Þegar litið er á aldur svarenda eftir því hvern þeir nefna sem mesta áhrifa-
aðilann kemur athyglisverð tilhneiging í ljós. I töflunni eru aðeins þeir
reiknaðir með sem röðuðu áhrifavöldum sínum og þrír flokkar bornir saman,
þ.e. þeir sem nefndu móður, einhvern annan úr fjölskyldunni og einhvern
utan fjölskyldu sinnar.
Tafla III,3 Aldur svarenda eftir því hvem þeir nefna sem mestan
áhrifaaðila á trúarlíf sitt:
18-24 25-34 35-44 45-59 60-76
n= 91 97 102 103 72
Móðir 40 47 43 68 78
Annar í fjölsk. 36 27 35 16 14
Utan fjölsk. 24 26 22 16 8
100 100 100 100 100
(X2=40.9;df=8;p< 0.0001)
Það er mjög athyglisvert að sjá hverja þýðingu aldur svarenda hefur fyrir það
hvernig þeir meta hlut móður í þeim trúaráhrifum sem þeir hafa orðið fyrir.
Áhrif hennar eru ekki áberandi miklu meiri á yngsta hópinn en áhrif annarra
úr fjölskyldunni en því eldri sem svarendur eru því oftar nefna þeir hana sem
áhrifamesta aðilann. Af þeim elstu sem hér um ræðir, hópnum frá 60-76 ára,
nefna 78% móður sína en aðeins 40% af þeim yngstu, frá 18-24 ára. Þetta
kemur að vissu leyti á óvart. Væri vel hægt að ímynda sér að fyrir þeim yngstu
ættu áhrif móður að vera greinilegri og nærtækari og þeir því að eiga
auðveldara með að gera grein fyrir þeim en eldra fólk. I elsta hópnum hafa
flestir misst móður sína og í lífi þeirra ættu ótal fleiri möguleikar að koma til
greina hvað áhrif varðar til andlegrar mótunar. En tölurnar í töflu III,3 benda
sterklega í aðra átt. Ahrif aðila utan fjölskyldu minnka töluvert eftir að fólk er
komið yfir fertugt.
Beinast liggur við að túlka þessar tölur þannig að móðir hafi ekki lengur jafn
sterk áhrif á trúarlíf barna sinna og áður. I þessu sambandi má benda á breytta
fjölskylduhætti. Konur hafa í síauknum mæli farið út á vinnumarkaðinn á
seinustu áratugum og skóli og dagvistarstofnanir að sama skapi tekið að sér
meira af uppeldishlutverkinu. Þessar stofnanir hafa því meiri áhrif á lífsviðhorf
54
i