Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.01.1990, Blaðsíða 234

Studia theologica islandica
Dr. Gunnar bætir við:
Þjóðkirkjan gengur út frá ákveðinni vitund um fjölhyggju (Agsborgarjátningin kafli VIII
(corpus permixtum)) og viðurkennir því ekki flokkamyndanir. Þjóðkirkjufyrirkomu-
lagið hefur m.a. þann kost að það getur samræmst afar vel nútímaþjóðfélagi þar sem
fjölhyggjan setur mark sitt á sífellt fleiri svið þess. Sóknarskipanin kemur í veg fyrir
myndun sértrúarsafnaða innan sóknarinnar, hún varðveitir heildina og undirstrikar
jafnframt að kirkjan sé stærri en sóknin, hver einstakur söfnuður er hluú af stærri heild:
kirkju Krists um allan heim.7
Samkvæmt þeim kirkjuskilningi, sem hér um ræðir og þeirri guðfræði
„þjóðkirkjunnar" sem lögð er til grundvallar, er það ætíð mikið álitamál að æda
sér þá dul að skilja sauðina frá höfrunum með því að nefna suma kristna og
aðra ekki. Hvorki þjóðskráin, sem skráir menn eftir trúfélagi, né nokkur
félagsfræðileg könnun getur nokkurn tíma talist áreiðanleg heimild í því efni.
Enda er ekki til neinn mannlegur mælikvarði sem styðjast má við þegar
óverðskulduð náð guðs er annars vegar.
Málið horfir aftur á móti öðruvísi við þegar sjónarhornið er sá kirkjuskiln-
ingur sem einkennir flesta kristna sértrúarsöfnuði. Þá ber mun meira á því að
kirkjan sé ekki allra, heldur fárra útvaldra sem hafa upplifað trúarlegt aftur-
hvarf, eru persónulega kristnir og fara ekki dult með það. Uppruna sértrúar-
hreyfinga má oft, þó ekki í öllum tilvikum, rekja til andófs gegn þeirri um
margt ósýnilegu kirkju sem er öllum opin en þájafnframt skortir svipmót ein-
dreginnar, kristínnar trúarafstöðu. Skilin á milli trúaðra og vantrúaðra verða
mun skýrari í sértrúarsöfnuði en þjóðkirkju. Og afstaðan tíl umheimsins verður
allt önnur. Þjóðkirkja hefur ríka tilhneigingu til að semja sig að háttum um-
hverfis síns, en sértrúarsöfnuður vill ekkert hafa saman að sælda við spilltan
heim.
Af þessum samanburði leiðir að mun nærtækara er af kirkjuskilningi eða
sjónarhorni sértrúarhreyfinga en þjóðkirkju að draga menn í dilka og telja
suma kristna og aðra ekki.
Um einkatrúarmennina er það að segja að sjálfir kjósa þeir að lýsa trúar-
afstöðu sinni með því að segja að þeir séu trúaðir á sinn eigin persónulega hátt
og taka þann svarsmöguleika fram yfir að segjast játa kristna trú. Allur þorri
þeirra er skráður í þjóðkirkjuna, láta skíra og ferma börnin sín og þiggja að
ýmsu öðru leyti þá þjónustu sem kirkjan býður. En samstaða þeirra með
kenningargrundvelli kirkjunnar er veikari eða kannski óljósari en svo að þeir
kæri sig um að ganga fram fyrir skjöldu sem játendur kristinnar trúar. Um
kristilegt hugarþel þeirra verður fátt fullyrt enda skortir upplýsingar um það
efni en hitt er óhætt að fullyrða, að trúarskoðanir þeirra og áhugi á þeim
málum sem kirkjan ber fyrir brjósti er með öðrum hætti en hjá þeim sem játa
kristna trú samkvæmt könnuninni.
7 Sama rit, bls. 6.
232