Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.01.1990, Blaðsíða 129

Trúarlíf Islendinga
Við samanburð ber að hafa í huga að íslenski hópurinn, sem les Biblíuna
vikulega, er það lítill (18 einstaklingar) að munur verður að vera mikill til þess
að geta talist marktækur. Taflan sýnir að tengsl biblíulestrar og messusóknar
eru nokkuð lík í báðum löndunum. Kemur það greinilegast fram hjá þeim
tiltölulega stóra hópi sem les Biblíuna „stundum", þ.e.a.s. nokkrum sinnum á
ári þó ekki sé vikulega. Um 70% þessa hóps sækja guðsþjónustur a.m.k. einu
sinni á ári. Tölurnar benda til þess að miðað við Svíþjóð sé mjög tíður
biblíulestur (vikulegur) hér á landi ekki eins bundinn við þann tiltölulega
fámenna hóp sem sækir guðsþjónustur mánaðarlega. Yfir 80% Svía, sem lesa
Biblíuna vikulega, gera það en sambærileg tala er töluvert lægri hérlendis. Af
þeim sem aldrei lesa Biblíuna sækja hér 49% guðsþjónustu a.m.k. einu sinni
á ári en 38% Svía. Samband biblíulestrar og kirkjusóknar er því ekki eins sterkt
hér á landi og í Svíþjóð. Hér er algengara að þeir sem lesa oft í Biblíunni fari
aldrei í kirkju og einnig að þeir sem aldrei lesa í Biblíunni fari í kirkju til að
vera við almenna guðsþjónustu.
Skoðanir fólks á Biblíunni eru margvíslegar og menn þurfa ekki að aðhyllast
ákveðna guðfræðilega stefnu til að geta gert upp hug sinn um efni hennar. I
lútherskri kristni er fyrst og fremst leitað til Biblíunnar þegar trúarlegar
spurningar koma upp (Sola scriptura) og einnig almennt um leiðbeiningu og
skilning á manninum og tilveru hans. Svörin eru mismunandi en eiga það
sameiginlegt að vísa til og vera lesin úr „bók bókanna". Grundvallarspurningin
er að sjálfsögðu hvort Biblían muni til komin á sérstakan hátt, ólíkt öllum
öðrum bókum, og hvort innihald hennar er bindandi sem leiðbeining og al-
gild opinberun guðs. Að sjálfsögðu má leggja fyrir spurningu um biblíuskilning
á ýmsan hátt. Guðfræðin hefur ýmsar skilgreiningar á guðlegu eðli hennar en
varhugavert þótti að nota guðfræðileg hugtök í spurningalista fyrir almennt
úrtak þjóðarinnar. Því var ákveðið að styðjast við spurningu sem notuð hafði
verið í áðurnefndri könnun um biblíulestur og viðhorf til Biblíunnar í
Svíþjóð.19 Þar er talað um fernskonar biblíuskilning: a) bókstafstrúarlegan, b)
trúarlega túlkun eða „religiös hermeneutiskan“ skilning, c) „húmanistísk/
tilvistarlegan" skilning og d) bókmenntafræðilegan skilning.20 Var gefinn einn
svarsmöguleiki fyrir hvern þessara flokka. Hér var ákveðið að hafa þessa
valmöguleika einum færri og láta eina spurningu nægja fyrir „húmanistískan/
tilvistarlegan“ -og „bókmenntafræðilegan11 skilning. Þennan samsetta flokk má
kalla „mannlega túlkun“ á eðli Biblíunnar.
Spurt var um skoðun á Biblíunni með því að setja fram spurningu og síðan
ákveðnar fullyrðingar, sem fólk var beðið um að taka afstöðu til, og náðu yfir
áðurnefnda flokkun. Spurningin var lögð fyrir á eftirfarandi hátt: „Biblían
hefur verið skilin út frá ýmsum sjónarmiðum. Hvaða skoðun fellur best að
þinni eigin“? Svarsmöguleikar og tíðni svara birtast í eftirfarandi töflu.
19 Thorleif Pettersson: Sama rit.
20 Sama rit, bls. 88.
127