Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.01.1990, Blaðsíða 228

Studia theologica islandica
í þessari könnun kemur fram að þriðjungur svarenda merkir við að þeir játi
kristna trú en rúmlega 40% að þeir séu trúaðir á sinn eigin persónulega hátt;
aðeins 2% segja að trúarbrögð séu blekking, en nokkuð fleiri segjast ekki hafa
áhuga á trúmálum. Um 6% svarenda taka þannig afstöðu gegn trú eða láta sig
trúmál engu skipta en um það bil einn af hverjum tíu er óviss í afstöðu sinni.
Þeir tveir stóru hópar sem taka afstöðu með trú eru nokkuð sjálfum sér
samkvæmir að því leyti að þeir sem játa kristna trú velja mun oftar en aðrir
trúaðir það sem segja má að séu kristin svör við öðrum spurningum um trú og
trúarlíf. Sami hópur er í meira mæli mótaður af hinum sígilda kjarna kristinnar
trúar og kemur þetta greinilega fram í afstöðu hans til kirkjunnar og
sakramenta hennar en einnig til siðferðismála, svo sem fóstureyðinga og kyn-
lífs, þar sem koma fram mun íhaldsamari sjónarmið en hjá þeim sem segjast
trúa á sinn eigin persónulega hátt. Þegar trúarafstaða sem breyta er borin
saman við breyturnar aldur, kyn og menntun til skýringar á viðhorfum til
þessara mála kemur í ljós að hún er áhrifaríkasti þátturinn þegar um er að
ræða fóstureyðingar og framhjáhald en hvað varðar kynmök ógiftra skýrir
aldursbreytan ívið betur mismunandi viðhorf fólks.
Munur á afstöðu til Jesú Krists meðal þeirra sem játa kristna trú og trúa á
sinn eigin hátt ber glöggt vitni um ólíka grundvallarafstöðu til kristindómsins.
Fyrri hópurinn leggur áherslu á trúarlegt hlutverk Jesú sem guðs sonar og
frelsara mannanna en hinn síðari metur mun meira siðferðilegt fordæmi hans.
Þá er einnig mikil munur á viðhorfum þessara hópa til þess hvað við taki eftir
dauðann.
Trúarviðhorf þeirra sem eru trúaðir á sinn eigin persónulega hátt eru
mótuð af fjölhyggju og sjálfdæmishyggju nútíma þjóðfélags þar sem hver og
einn áskilur sér víðtækt frelsi hvað lífsviðhorf varðar til að velja og hafna á eigin
forsendum og eftir eigin geðþótta. Þetta þarf þó alls ekki merkja að fólk myndi
sér yfirvegaðar skoðanir í andstöðu við kristindóminn eða hafni kristinni trú.
Er frekar um að ræða að valið sé úr eða frá trúnni það sem henta þykir til að
svara tilteknum þörfum, en annað látið liggja milli hluta. Trúarþörfm leitar sér
margs konar fullnægingar á einstaklingsbundnum forsendum. Þessa trú eða
viðhorf til trúmála, sem kölluð hefur verið „private religion“ eða „anonym
religion“ á erlendum málum, er hér nefnd einkatrú til aðgreiningar frá
trúarhugmyndum þeirra sem segjastjáta kristna trú.
Alþjóðleg gildakönnun (Hagvangskönnunin) sem framkvæmd var á Islandi
árið 1984 sýndi að landsmenn eru tiltölulega mjög trúuð þjóð og að margir
þeirra sækja mikinn styrk og huggun í trú sína. Þessi könnun staðfestir um-
rædda niðurstöðu. Langflestir hafa lært að biðja til guðs í bernsku og einnig
meðal yngstu foreldranna er enn töluvert um bænalíf með börnum. Þessi trú,
sem beinist að „huggun og styrk“, kemur fram í guðshugmyndum og bænalífi.
Flestir, sem tjáðu sig með eigin orðum um guðshugmyndir sínar, trúa á guð
sem gott aff í alheimi er manneskjan getur nálgast í bænum sínum og mjög
algengt var að fólk segði að guð væri jafnframt hið góða í manninum sjálfum.
226