Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.01.1993, Blaðsíða 106

Bjöm Magnússon
föður síns. Það er samlíf við Guð, því að sá, sem opnar sig í auðmýkt
fyrir lífsstraumi hans, hann lifir og hrærist í honum, umvafinn elsku hans
og krafti. Það er andlegur veruleiki með manninum, en líka takmark að
keppa að, því hann finnur til þess ósamræmis í mannfélaginu, sem skapast
við það, að aðrir láta ekki guðsviljann ráða afstöðu sinni gagnvart
meðbræðrunum, heldur loka sig inni fyrir krafti hans. Þessi kraftur frá
hæðum, sem verkar í mannlífinu, og gerir það að eilífu lífi frá Guði, er
umræðuefni mitt í næsta kafla.
2. Andinn, kraftur frá hæðum
Svo er frá sagt í niðurlagi Lúkasarguðspjalls, að Jesús birtist læri-
sveinunum og átti tal við þá um starf sitt, og lauk því samtali með því, að
hann sagði þeim, að þeir skyldu vera kyrrir í borginni, uns þeir íklæddust
krafti frá hœðum (24,49). Síðan er í 2. kapítula Postulasögunnar sagt frá
því, að er lærisveinarnir voru allir saman komnir á hvítasunnudag, þá
varð skyndilega gnýr mikill af himni, og eldlegar tungur birtust og settust
á sérhvern þeirra, og þeir urðu allir fullir af heilögum anda og tóku að
tala öðrum tungum, eins og andinn gaf þeim að mæla.
Þetta voru hin ytri fyrirbrigði. En meira var vert um það, að uppfrá
þessu urðu lærisveinarnir, sem höfðu verið huglausir allt frá handtöku
Jesú, djarfir boðendur fagnaðarerindisins, sem ekkert létu buga sig. Þeim
hafði þannig veist verulegur siðgæðiskraftur, óvenjulegur styrkur, sem
ekki vék fyrir neinni raun. Það hefur jafnan síðan verið trú
kristindómsins, að maðurinn ætti aðgang að sérstökum krafti frá Guði,
sem veittist þeim, er skilyrði hefðu til þess. Kristindómurinn hefur nefnt
þennan kraft heilagan anda. Hugtakið er ekki nýtt í kristindómnum, og
mun að nokkru leyti vera runnið upp úr gyðingdómnum. Að vísu er
aðeins á tveim stöðum í Gamla testamentinu talað um heilagan anda
(Sálm. 51,13 og Jes. 63,10), en því oftar um anda Guðs eða andann.
Einnig var hugtakið þekkt í heiðnum löndum, sérstaklega í heimspeki
Grikkja, og átti hún sinn þátt í að móta kenningu kristindómsins um
andann.
Hér verður nú fyrst vikið að skoðunum kristindómsins á andanum, og
því næst að verkunum andans í manninum.
1) Heilagur andi
Hinn heilagi andi, sem verkar í manninum og gefur honum kraft til að
lifa hinu eilífa lífi frá Guði, er andi Guðs. En hann hefur sérstaklega
verkað til mannanna gegnum Jesú Krist, og sem anda Krists lærðu fyrstu
lærisveinarnir að þekkja hann. Þegar fram liðu stundir, og mönnunum
var ekki lengur í fersku minni hvernig guðsandinn starfaði í Kristi, tóku
menn að gera ýmsar tilraunir til að samræma þetta, sem þeim þótti rekast
á. Upp af því, og heilabrotum manna um samband Krists og Guðs, spratt
104