Þjóðmál - 01.06.2010, Blaðsíða 63
Þjóðmál SUmAR 2010 61
Ennfremur segir nefndin að fulltrúar Eng
lands banka hafi talið að innlánsfé frá Bret landi
fjármagnaði hraðan vöxt útlána á Íslandi . Því
hefði bankastjórn Seðlabankans átt að ganga
eftir glöggum upplýsingum um það atriði til
að koma á framfæri við Englandsbanka ef þær
voru ekki í samræmi við þau orð sem látin
voru falla á fundinum . Eftir fundinn í mars
byrjun 2008 voru skipulögð nánari sam skipti
milli seðlabankanna tveggja til að miðla upp
lýsingum . Í því skyni voru tilnefndir sér stakir
tengiliðir frá hvorum banka fyrir sig, af hálfu
Seðlabanka Íslands þeir Ingimundur Frið
riks son og Tryggvi Pálsson . Þá þegar hafði
upp lýs inga svið bankans aflað upplýsinga um
innlán í útibúum erlendis, fyrst óformlega við
undirbúning breytinga bindiskyldureglna og
síðan sem hluta af reglubundinni upplýsinga
söfnun, eins og nefndin greinir frá í fyrstu
máls grein þessa töluliðar . Eins og Ingimundur
skýrir frá í sínu svari til Rannsóknarnefndar varð
ekki vart við það að fulltrúar Englandsbanka
hefðu endurtekið að innlán sem safnað væri í
Bretlandi væru meira og minna notuð til þess
að fjármagna hraðan vöxt útlána á Íslandi .
Þeirra áhyggjuefni sneri ugglaust fyrst og
fremst að því að hugsanlega yrði mikið tekið út
af innlánsreikningum bankanna . Það að erlent
fé kunni að hafa staðið bak við útlán á Íslandi
var í sjálfu sér ekki fréttnæmt fyrir fulltrúa
Seðlabanka Íslands . Það hefur lengi verið ljóst
að íslenskir bankar hafa notað erlent fé meðal
annars til þess að veita lán hér á landi . Þetta hafa
reikningar bankanna og skýrslur Seðlabankans
borið með sér . Erlenda féð fékkst til dæmis
með beinum lántökum, skuldabréfaútgáfum
og í seinni tíð með öflun innlána erlendis .
Fulltrúar Landsbankans upplýstu Seðlabanka
Íslands um það að vegna söfnunar innlána
erlendis þyrfti bankinn ekki að leita á erlenda
lánamarkaði eins og fyrr, en þeir voru sem
kunnugt er meira eða minna lokaðir . Mátti því
ætla að innlánsféð nýttist ekki síst til að standa
straum af endurgreiðslum erlendra lána sem
fyrr hafði verið aflað . Eins og vikið er að í 2 .
mgr . þessa töluliðar í bréfi Rannsóknarnefndar
var það eftir mitt ár 2008 sem bankastjórn
Seðlabankans skynjaði að erlenda innlánsféð
kynni að einhverju leyti að hafa verið flutt til
Íslands . Í þeirri andrá var flutningur Icesave
innlána í dótturfélag til umræðu og áhyggjur
vöknuðu af því að Landsbankinn hafði þá
ekki hafið undirbúning að því, sbr . 3 . tölulið .
Varðandi ráðstöfun fjár sem bankar taka við
skiptir máli hvort það er notað til að styrkja
lausafjárstöðu eða varið á þann hátt að ætla
mætti að það skilaði hlutaðeigandi banka
tekjum eða lækkaði kostnað . Sú upplýsingaöfl
un sem nefndin fjallar um í þessum lið hefði
ekki varpað neinu ljósi á það atriði .
Við þetta er því að bæta að Sigurjón Árnason
bankastjóri hafði ítrekað lýst yfir því við banka
stjórnina að Landsbanki Íslands væri ekki
„að uppstreama“ innstæður sem söfnuðust í
Bretlandi (flytja til Íslands þær innstæður sem
söfnuðust) . Þetta var og meginröksemd Lands
bankans fyrir þeirri ósk að evrópskar reglur
um bindiskyldu giltu um innlán þar, því þau
væru ekki flutt til Íslands og hefðu því ekki
verðbólgu og þensluverkandi áhrif hér á landi .
Vera má að þessar yfirlýsingar hafi staðist fram
an af en erfiðara er að henda á því reiður eftir
að hagur Landsbankans þrengdist, og einkum
eftir að skorður voru settar á lántökur íslensku
bankanna hjá Seðlabanka Evrópu í gegnum
Lúxemborg . Að lögum varð Seðlabankinn að
treysta upplýsingum bankakerfisins, sem Fjár
mála eftirlitið, sem gat að vild gert athuganir
á með því að fara sjálft á vettvang, vefengdi
ekki . Hafa verður í huga að söfnun upplýsinga,
svo æskileg sem hún er, gefur sjaldnast skýra
mynd af því sem er að gerast í „núinu“, því að
reynslan sýnir að töluverðar tímatafir eru á slíkri
upplýsingagjöf og mikill viðbótartími sem fer
í að sannreyna slíkar upplýsingar . „Hugleið
ingar“ nefndarinnar um að sundurgreindari
söfn un upplýsinga sem hefði hafist fyrr hefði
haft einhver heillavænleg áhrif á atburðarásina,
eru lítt rökstuddar og harla ólíklegar svo ekki sé
fastara að orði komist .
Seðlabankinn hafði frumkvæði að fundi með
forsvarsmönnum Englandsbanka og í fram haldi
af því var komið á sérstökum tengiliðum innan
beggja bankanna, þar sem upplýsingar voru
veittar . Breski seðlabankastjórinn bauðst til að