Þjóðmál - 01.06.2010, Page 81

Þjóðmál SUmAR 2010 79
að ætla endilega að aðkoma ríkisins sem eig­
anda myndi veikja mat matsfyrirtækja . Það
kann hins vegar sú staðreynd að bankinn þurfti
aðstoð opinberra yfirvalda að hafa gert, og ekki
þarf nú að tala um ef hann hefði ekki fengið
slíka aðstoð . Hins vegar er ljóst að í lög skorti
heimildir til að boða neyðarfund hluthafa, því
það var ekki síst ákvörðun um að draga að boða
þann fund og áróðursherferð sem hafin var gegn
ráðagerðinni af hálfu stærsta eigandans, sem
hafði þó sjálfur þegar samþykkt hana, sem dró úr
trúverðugleika aðgerðarinnar frá fyrsta degi . Og
síðan hefur tvennt komið fram auk svo margs
annars . Hið fyrra er að eiginfjárstaða bankans
var orðin slík að Seðlabankinn hefði ekki mátt
veita honum þrautavaralán á þessum tíma, þótt
endurskoðaðir reikningar sýndu annað . Og hitt
að á meðan eigendur bankans voru að bíða eftir
því að Seðlabankinn eða ríkið tækju afstöðu
til þess hvort bankanum yrði bjargað voru
þeir margir sjálfir önnum kafnir við að hreinsa
fjármuni út úr bankanum og færa til sjálfra sín,
eins og fram hefur komið opinberlega og hefur
þó ekki allt verið gert opinbert af slíku . Með
hliðsjón af þessu er kúnstugt að sjá tilburði svo
virðulegrar nefndar til að koma sök af hruni
þessa banka yfir á þá sem gerðu allt sem mátti
til að forða því að illa færi .
8
Öllum, sem komu að ákvörðun ríkis­stjórnarinnar, var ljóst að miklu varðaði
að markaðurinn sem svo er kallaður fengi trú
á aðgerðinni . Nóbelsverðlaunahafinn Krugman
varð reyndar fyrstur til að segja að aðferð
Íslands við að reyna að bjarga Glitni væri hin
eina rétta . Trúverðugleiki aðgerðarinnar var sá
þáttur sem hvað mest var ræddur . Þegar kvartað
er yfir því að skriflegt álit hafi ekki verið gefið
stjórnvöldum er spursmálið við hvað sé átt .
Þáverandi forsætisráðherra er hagfræðingur
með 6 ára starfsreynslu úr Seðlabankanum .
Ráðuneytisstjóri hans, hag fræðingurinn Bolli
Bollason, var formaður sam starfsnefndar allra
þessara aðila sem höfðu farið yfir slíka þætti, en
um þá er til mikið efni í bankanum . Forstjóra
Fjár málaeftirlitsins var þessi þáttur ljós og
hagfræðingnum, aðstoðarmanni viðskiptaráð­
herr ans, sem þarna var, sem og væntanlega
hag fræði prófessornum, sérstökum ráðgjafa for­
sætis ráðherra, sem einnig var viðstaddur . Og
aðrir fulltrúar stjórnvalda höfðu sjálfir tekið
þátt eða þeirra næstu fulltrúar í sam starfs­
nefndarfundum viku lega í marga mánuði .
Engin ósk kom fram á þessum fundum, hvorki
í húsakynnum Fjár málaráðuneytisins né Seðla­
bankans, um að frekari gögn yrðu lögð fram af
hálfu Seðlabankans . Fullyrða má að þeim sem
leiddu þessa ákvörðunartöku af hálfu ríkisins
var fullljóst hvaða þættir skiptu mestu . Og þeim
hefur einnig verið ljóst að jafnvel þúsund síðna
greinargerð gat ekki af öryggi sagt fyrir um
hvernig til mundi takast . Og þegar talað er um
í þessum tölulið að það varði jafnvel vanrækslu
eða mistökum að útbúa ekki greinargerð um
hugsanlegan trúverðugleika eru menn komnir
sjálfir í leikfimi sem er harla ótrúverðug, svo
ekki sé meira sagt . En hugsanlega væri þessi
spurning skiljanleg, ef talið væri að bankinn
hefði lifað fremur af ef ekki hefði verið reynt
að hjálpa honum með þessum hætti . Það var
óhugsandi . Allir vita nú (vonandi því einnig
nefndin) að trúverðugleikinn brást vegna
þess að á daginn kom að bankinn var hvorki
eignalega né rekstrarlega sá sem hann sagðist
vera og endurskoðaðir reikningar sögðu hann
vera og vegna hins að stærsti eigandi bankans,
sem þó hafði sjálfur samþykkt tilboð ríkisins,
fór í herferð gegn því . Þegar sú herferð hafði
staðið í fjóra daga var mjög af bankanum
dregið . Þá var blaðinu snúið við í ofboði og
hluthafafundur loks auglýstur . En þá var trú­
verðugleiki aðgerðarinnar, sem nefndin ræðir
um í þessum tölulið, horfinn . Þótt skrifuð
hefði verið ritgerð um mikilvægi trúverðugleika
handa stjórnvöldum á þessum 24 tímum sem
til ráðstöfunar voru, þá hefði ekki komið þar
fram stafkrókur sem sá þetta háttalag fyrir né
heldur stafkrókur um að í ljós myndi koma að
endur skoðaðir reikningar bankans gæfu mjög
ýkta mynd af stöðu hans og styrk . Sá texti allur
hefði því ekki komið að nokkru gagni . Nefndin
hefði því orðið að finna eitthvað annað til að
nota gegn bankastjórninni .
Reykjavík, 24 . febrúar 2010,
Davíð Oddsson