Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.02.1998, Side 12

Nothæfum heilsudagbókum fyrir einn tíðahring skiluðu
83 konur. Samtals skráðu þær 211 tíðahringi (X= 2,6; SF
= 0,9; spönnun = 1 - 6) og var meðallengd þeirra 27,7
dagar (SF = 5,3; spönnun = 15 - 60). Nothæfum dag-
bókum fyrir tvo tíðahringi skiluðu 73 konur og skráðu þær
samtals 199 tíðahringi (X = 2,8; SF = 0,8; spönnun = 2 -
6) að meðallengd 27,7 dagar (SF = 4,9; spönnun = 17 - 60).
Niðurstöður sem ég greini frá hér snúa að algengi ein-
kenna þegar einn tíðahringur er skoðaður, algengi ein-
kenna yfir tvo eða fleiri samliggjandi tíðahringi og samband
á milli þess að kona segist hafa fyrirtíðaspennu og hvort
mín úrvinnsla greini hana með fyrirtíðaspennu.
Algengi einkenna
Tafla 1 sýnir algengi einkenna sem konurnar sögðust finna
talsvert fyrir eða mjög mikið fyrir blæðingardagana (daga
1, 2 og 3) og dagana fyrir blæðingar (daga -1, -3 og -5).
Fyrsti tíðahringurinn sem hver kona skráði var athugaður.
Einkennin hafa verið flokkuð í líkamleg einkenni, andleg-
og tilfinningaleg einkenni, einkenni tengd mat og
matarlyst, svefni, einbeitingu og kynlífslöngun. Ennfremur
er þarna flokkur sem kallast jákvæð einkenni. Flokkum er
raðað eftir algengi einkenna fyrir blæðingar. Af töflunni sést
að 15% kvennanna finnur talsvert eða mjög mikið fyrir
öllum jákvæðu einkennunum fyrir blæðingar og 10% þeirra
á blæðingum. Einungis fjögur líkamleg einkenni af þeim 16
sem eru í heilsudagbókinni ná því að 10% kvennannai finni
talsvert eða mjög mikið fyrir þeim fyrir blæðingar. Örlítið
fleiri líkamleg einkenni eða 6 eru nefnd af 10% kvennanna
meðan þær eru á blæðingum. Sálfélagslegu einkennin eru
ekki mjög algeng fyrir blæðingar, en algengast var að
konurnar segðust finna talsvert eða mjög mikið fyrir
„þunglyndi" og „pirring" (8% kvennanna).
f
Algengi einkenna sem eru eins frá einum tíðahring
til hins næsta
Tafla 3 sýnir að frá fyrri hluta tíðahrings yfir í síðari hluta
sama tíðahrings versna 8 einkenni hjá 2 - 6 konum sam-
fellt í 2 tíðahringi hið minnsta. Tvær konur greindu frá
„aukinni athafnasemi" tvo tíðahringi í röð. Það dró einungis
úr styrk tveggja einkenna, „höfuðverk" og „vakna upp
mjög snemma", hjá einni konu hvort einkenni. Algengast
var að konurnar sýndu andstæð einkennamynstur tvo
samfellda tíðahringi. Samtals eru það 22 einkenni sem
batna eða versna á víxl frá tíðahring til tíðahrings hjá 2 - 9
konum. Algengast virðist vera að konur séu misþreyttar frá
tíðahring til tíðahrings (9 konur), lítið samræmi er einnig í
því hvort konur eru illa haldnar af bakverk fyrir eða eftir
blæðingar (6 konur) og hið sama á við um hin svokölluðu
jákvæðu einkenni (5 - 6 konur).
Lítið var um að konur sýndu sama aukningar- eða
minnkunarmynstur þrjá samliggjandi tíðahringi, en 55 kon-
ur skráðu dagbókina þrjá eða fleiri tíðahringi. Þrjár konur
Tafla 2
Einkennamynstur
Einkennamynstur Meðaltalsstyrkur einkennis Meðaltalsstyrkur einkennis
á 6.-10. degi eftir blæðingar á -1. til -5. degi fyrir blæðingar
Einkennamynstur sem sýna litla sem enga breytingu á
meðaltalsstyrk einkennis frá því eftir blæðingar þar til fyrir
blæðingar
LL
HH
MM
LM / ML
MH/HM
Lágur
Hár
Meðal
Lágur/meðal
Meðal eða hár
Lágur
Hár
Meðal
Meðal/lágur
Hár eða meðal
Einkennamynstur sem sýna aukningu > 0.8
á meðaltalsstyrk einkennis frá því
eftir blæðingar þar til fyrir blæðingar
LH (Fyrirtíðaspennumynstur) Lágur Hár
LM (Fyrirtíðaspennumynstur) Lágur Meðal
MH (Fyrirtíðaversnunarmynstur) Meðal Hár
HHer (Fyrirtíðaversnunarmynstur) Hár Hærri
Einkennamynstur sem sýna minnkun > 0.8
á meðaltalsstyrk einkennis frá því
eftir blæðingar þar til fyrir blæðingar
HL Hár Lágur
HM Hár Meðal
ML Meðal Lágur
HerH Hærri Hár
sýndu þó sama mynstrið fyrir einkennin „verkur/ þensla í
brjóstum", og 2 konur fyrir einkennin „uppblásinn kviður"
og „tilfinning um þyngdaraukningu".
. Flestar konurnar fundu fyrir breytingu á a.m.k. einu
einkenni í hverjum tíðahring sem þær skráðu, það var þó
að jafnaði ekki sama einkennið í mismunandi tíðahringjum.
Einungis 3 konur fundu aldrei fyrir breytingu, hvorki til hins
betra né hins verra.
Samanburður kvenna sem telja sig hafa fyrirtiða-
spennu og kvenna sem sem telja sig ekki hafa fyrir-
tiðaspennu
Enginn marktækur munur var á þessum tveimur hópum
kvenna, en þeir hafa verið bornir saman m.t.t. einkenna-
mynstranna sem og flest allra atriða sem spurt var um í
heilsufarssögu.
Algengi fyrirtíðaspennu
Tvær konur (3%) greindust með fyrirtíðaspennu eins og
hún er skilgreind í þessari rannsókn. Önnur konan skráði 3
tíðahringi og var hún með aukningamynstur fyrir 5 einkenni
í tíðahringjum 1 og 2. í tíðahring 3 hjá henni.var hins vegar
ekki eitt einasta einkenni sem sýndi nægilega breytingu á
styrkleika til að geta flokkast sem aukningarmynstur. Það
varð sem sagt engin breyting á líðan hjá henni frá fyrri
hluta tíðahrings yfir í síðari hluta I tíðahring 3. Hin konan
12
Tímarit Hjúkrunarfræðinga • 1. tbl. 74. árg. 1998