Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.02.1998, Blaðsíða 45

Líknarhjúkrun
Bryndís Konráðsdóttir er að halda fyrir-
lestur um starfsemi Heimahlynningar í húsi
Krabbameinsfélagsins við Skógarhlíð.
Starfsmenn Krabbameinsfélagsins hlýða
niðursokknir á þegar greinarhöfund, sem
reynir að láta lítið fyrir sér fara, ber að
garði. Bryndís fræðir viðstadda um starf-
semi Heimahlynningar.
Hún upplýsir að Heimahlynning hafi
verið starfrækt síðan árið 1986. Tilgangur-
inn sé „að gera sjúklingurti með ólæknandi
sjúkdóm mögulegt að dveljast heima eins
lengi og þeir óska og aðstæður leyfa." [
upphafi voru starfsmenn Heimahlynningar
tveir hjúkrunarfræðingar, Bryndís og annar
til. í ár vinna 7 hjúkrunarfræðingar, 3 lækn-
ar, 1 félagsráðgjafi og ritari í hálfu starfi hjá
Heimahlynningu.
Heimahlynning gerir út frá aðalstöðvum Krabbameins-
félagsins og þjónustusvæðið er allt Stór-Reykjavíkursvæð-
ið. Bryndís segir að þeir sem geti óskað eftir þjónustunni
séu sjúkiingar, aðstandendur, læknar og hjúkrunarfræðing-
ar. Fjöldi sjúklinga sé 30 til 35 á hverjum tíma. Flestir þeirra
séu aldraðir og yfir 90% þeirra með krabbamein.
Bryndís telur hlutverki Heimahlynningar ekki lokið þegar
sjúklingarnir deyja og því hafi starfsmenn boðið aðstand-
endum upp á eftirmeðferð. Það séu opin hús og námskeið
sem eru skipulögð og unnin í sjálfboðavinnu. Á „Opnu
húsi“ sé fræðslu og skemmtun blandað saman og sam-
vera fólks með sömu reynslu sé höfuðmarkmið. Námskeið
hafi verið haldin fyrir ungar ekkjur og ekkla, og einnig fyrir
unglinga sem misst hafa foreldra.
Einn af geirfuglunum
Að fyrirlestri loknum er Bryndís laus til viðtals. Hver er
hjúkrunarfræðingurinn sem hefur unnið svo nauðsynlegt
brautryðjandastarf? Hún er Reykvíkingur sem fór í Hjúkr-
unarskóla íslands að lokinni Kvennaskólagöngu. Eftir út-
skrift vann hún á hjartadeild Landspítalans, en hélt síðan til
starfa í Noregi og Svíþjóð. Veturinn 1979-'80 fór hún í
framhaldsnám í Nýja hjúkrunarskólanum í hjúkrun á hand-
og lyflæknissviði. „Ég er einn af þessum gömlu geirfuglum
sem hafa ekki BS- gráðu", orðar Bryndís það.
Eftir viðbótarnámið gerðist Bryndís deildarstjóri á augn,
skurð- og lyflækningadeild á Landakoti. Frá árinu 1983 var
hún útskriftarhjúkrunarfæðingur á sama sjúkrahúsi. Starf
útskriftarhjúkrunarfræðings var tilraun á þeim tíma, en er
aftur að skapa sér sess núna. Starfið er fólgið í að sam-
ræma útskriftir og vera tengiliður milli heimilis og sjúkra-
húss. Að mati Bryndísar var þetta mjög skemmtilegt starf,
sem hún sinnti til 1986 þegar hún byrjaði hjá Krabba-
meinsfélaginu.
Áhugi á líknarmeðferð vaknar
Árið 1981 fór Bryndís á ráðstefnu um
krabbameinslækningar í Danmörku. Þá
kviknaði áhugi hennar á líknarmeðferð og
hún og vinnufélagar hennar stofnuðu
krabbameinshóp á Landakoti. Markmið
hans var að bæta aðstöðu deyjandi sjúk-
linga á Landakoti og það kom að því að
Bryndís fór að fylgja sjúklingum heim.
Fjórum árum seinna fór Bryndís á ráð-
stefnu í London um Hospice, sem eru
brautryðjendasamtök í líknarhjúkrun. Hún
fór á fund Snorra Ingimarssonar, þáver-
andi forstjóra Krabbameinsfélagsins, og
sótti um styrk tii fararinnar. „Snorri var sjálf-
ur að hugsa á þessum nótum", segir Bryn-
dís, og hún fékk styrkinn.
í London fannst Bryndísi allar dyr
opnast. Hún kynntist hugmyndafræðinni á bak við starfið
og heillaðist. Þegar heim kom hitti hún Snorra aftur.
Samtal þeirra endaði með því að hann bauð henni vinnu
við að setja upp þjónustu fyrir langt leidda krabbameins-
sjúklinga sem vildu vera heima. Það æxlaðist þannig að
70% starf Bryndísar hjá Krabbameinsfélaginu var upphaf
Heimahlynningar.
Starfsemi Heimahlynningar
Heimahlynning hefur eflst jafnt og þétt; starfsmönnum
fjölgað og aðstaða batnað. Krabbameinsfélagið útvegar
skrifstofuaðstöðu og greiðir einstaka kostnaðarliði, svo
sem bakvaktir og hlutastarf stjórnanda. Tryggingastofnun
ríkisins gerði samning við sjálfstætt starfandi hjúkrunar-
fræðinga og eru hjúkrunarfræðingar Heimahlynningar
meðal þeirra. Samningarnir gengu í gegn árið 1989 en eru
útrunnir. Bryndís leggur áherslu á að við endurnýjun þeirra
verði meira svigrúm en nú er. Það verði ekki bara greitt
fyrir hverja vitjun heldur gert ráð fyrir öðrum kostnaði við
starfsemi Heimahlynningar.
Umönnun sjúklinga er fyrirferðarmesti þátturinn í starfi
Heimahlynningar, en að hvaða leyti er starfið ekki klínísk
hjúkrun? „Stjórnun er hluti af starfinu", segir Bryndís, „af
því Heimahlynningu er stjórnað af hjúkrunarfræðingunum.
Kennsla er nokkuð stór hluti líka. Við höfum verið mikið úti
á landi að miðla þessari sérþekkingu til lærðra og leika.“
Rannsóknir hafi þau hins vegar ekki mikið stundað og það
sé vegna lítils fjármagns. „Um leið og við förum að gera
eitthvað annað en að fara í vitjanir, þá erum við kauplaus. í
þessu eins og öðru brautryðjendastarfi þarf að vinna mikla
sjálfboðavinnu. Við höfum verið tilbúin til þess af því að
það er brýn þörf.“
Bryndís nefnir að engin skipulögð umönnun sé til fyrir
börn sem missa foreldra sína. Það séu engin úrræði í
skólunum eða annars staðar. Hún viti dæmi þess að börn
45
Bryndís Konráðsdóttir
Tímarit Hjúkrunarfræðinga ■ 1. tbl. 74. árg. 1998