Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.02.1998, Blaðsíða 67

21. gr.:
Ef starfsmaður hefur sýnt í starfi sfnu óstundvísi eða aðra vanrækslu, óhlýðni
við löglegt boð eða bann yfirmanns síns, vankunnáttu eða óvandvirkni í starfi,
hefur ekki náð fullnægjandi árangri í starfi, hefur verið ölvaður að starfi eða
framkoma hans eða athafnir í því eða utan þess þykja að öðru leyti ósæmilegar,
óhæfilegar eða ósamrýmanlegar starfinu skal forstöðumaður stofnunar veita
honum skriflega áminningu. Áður skal þó gefa starfsmanni kost á að tala máli
sínu ef það er unnt.
Samkvæmt þessu er það í verkahring forstöðumanns stofnunar að veita
formlega áminningu. í 50. gr. sömu laga er hins vegar kveðið á um að forstöðu-
menn geti „framselt vald, sem þeim er veitt í þessum lögum, til annarra stjórn-
enda í stofnun, enda sé það gert skriflega og tilkynnt starfsmönnum stofnunar."
Skv. nýlegum breytingum sem gerðar hafa verið á heilbrigðislögum veitir fram-
kvæmdarstjóri heilbrigðisstofnunum forstöðu en yfirlæknir og hjúkrunarforstjóri
eru honum til ráðgjafar um rekstur á sviði hjúkrunar og lækninga.
Áður en til áminningar kemur þarf næsti yfirmaður að gera starfsmanni grein fyr-
ir hvað sé ávirðingarvert við störf hans og að það sé þess eðlis að það geti verið
tilefni til áminningar. Þá verður yfirmaðurinn sem hefur heimild til að áminna skv.
lögum að veita starfsmanninum viðtal og gefa honum færi á að tjá sína hlið máls-
ins. Það er gert til að komast hjá ónauðsynlegum áminningum sem ekki eru á rök-
um reistar. Af viðtalinu ræðst hvort ástæða er til að veita áminninguna eða ekki.
Starfsmenn sveitarfélaga
Lög um réttindi og skyldur starfsmanna ríkisins gilda ekki með beinum hætti
um starfsmenn sveitarfélaga. Skv. sveitarstjórnarlögum (nr. 8/1996) skulu opin-
berir starfsmenn sem starfa við stjórnsýslu njóta sömu réttinda og bera sömu
skyldur og starfsmenn ríkisins. Þessi lög voru sett með hliðsjón af eldri lögum
um réttindi og skyldur starfsmanna ríkisins en þau lög miðuðust við að starfs-
menn væru almennt skipaðir (æviráðnir) og áminning skv. þeim átti einkum við
þær aðstæður þegar veita átti skipuðum manni lausn frá stöðu. Þegar ný lög
voru sett um réttindi og skyldur starfsmanna ríkisins (nr. 79/1996) yfirfærðist til-
vísun til sveitarstjórnarlaga til þeirra, m.a. tilvísun til ákvæða um starfslok og
áminningu. Stjórnsýsla í sveitarstjórnarlögunum hefur verið túlkuð þannig að
hún greini á milli þeirra sem teljast opinberir starfsmenn og hinna sem eru
ráðnir skv. kjarasamningum ASÍ. Hjá starfsmannahaldi Reykjavíkurborgar er
ríkjandi önnur skoðun á þessu atriði en þá gilda ákvæði stjórnsýslulaga ef tekin
er afstaða til uppsagnar starfsmanns.
Jón G. Kristjánsson, starfsmannastjóri Reykjavíkurborgar, segir að hjá
Reykjavíkurborg gildi breytilegar reglur um hvernig staðið skuli að áminningum
fyrir mismunandi hópa starfsmanna. Um æviráðna starfsmenn, sem munu vera
fáir eftir, gilda sérstakar reglur, kennarar fluttu með sér reglur þegar sveitarfélög
yfirtóku rekstur grunnskólans og fyrir aðra starfsmenn borgarinnar gilda almenn
vinnuréttarsjónarmið.
Það hefur verið skoðun heildarsamtaka opinberra starfsmanna, BHM og
BSRB, að óeðlilegt sé að vinnuveitendur ákveði einhliða hvaða réttindi og
skyldur gilda hjá opinberum starfsmönnum. Hið eðlilega sé að semja um það í
kjarasamningum. Þessari skoðun lýstu samtökin gagnvart Alþingi á síðasta ári
við endurskoðun á sveitarstjórnarlögum. Á síðasta ári fóru fram viðræður milli
heildarsamtakanna og launanefndar sveitarfélaga um þessi réttindi og náðist
m.a. samstaða um að taka upp í kjarasamninga ákvæði um áminningar og starfs-
lok með nánast algerlega sama hætti og gert er í lögum um starfsmenn ríkisins.
Sjaldgæft að veita þurfi áminningu
Ríkisspítalar og Sjúkrahús Reykjavíkur eru
stærstu vinnuveitendur hjúkrunar-
fræðinga. Hjúkrunarforstjórum þeirra ber
saman um að sjaldan þurfi að áminna
hjúkrunarfræðinga.
Sigríður Snæbjörnsdóttir, hjúkrunar-
forstóri, segir fátítt að áminna þurfi
hjúkrunarfræðinga á Sjúkrahúsi Reykja-
víkur. Reynist slíkt nauðsynlegt sé farið í
einu og öllu eftir því ferli sem reglugerð
um réttindi og skyldur starfsmanna
Reykjavíkurborgar og stjórnsýslulög geri
yfirmönnum að fylgja. Sigríður kemur yfir-
leitt ekki að slíkum málum. Hún er hins
vegar yfirleitt með í ráðum og upplýst um
gang mála. Að mati Sigríðar eru reglu-
bundin starfsmannasamtöl eitt besta
tækið til að benda fólki á að eitthvað þurfi
að bæta. Það sé þá á hendi næsta yfir-
manns að benda á, fylgja eftir og veita
nauðsynlegar aðvaranir. Þá séu siðareglur
hjúkrunarfræðinga mikilvægur stuðningur
þegar meint brot er skoðað og metið. Ef
hjúkrunarfræðingur brýtur af sér t.d. með
því að mæta til vinnu undir áhrifum
vímuefna eða á annan hátt með framferði
sínu er brugðist skjótt við og viðeigandi
ráðstafanir gerðar. Það sé þó mikilvægt
að taka fram að hvert mál er einstakt og
verður að skoða út frá eðli brots, mann-
eskjunni sem í hlut á, forsögu málsins og
ákjósanlegustu úrræðum hverju sinni.
Anna Stefánsdóttir, hjúkrunarforstjóri
Ríkisspítala, segir eins og Sigríður að
formlegar áminningar séu óalgengar í
hennar starfi. Hún segir að deildarstjórar
og hjúkrunarframkvæmdarstjórar geri yfir-
leitt út um málin áður en til slíks kemur. Til
Önnu er ekki leitað nema eftir ráðgjöf ef
ástæða þyki til að veita formlega, skriflega
áminningu sem gerist ekki nema tvisvar til
þrisvar á ári. Anna segir að það gerist
hins vegar nokkuð oft að talað sé við fólk
óformlega. Áfengisvandamál er unnið
með hraðar en flest önnur mál hjá Ríkis-
spítölum og yfirleitt eru það hjúkrunar-
framkvæmdarstjórarnir sem taka á þeim.
Annars segir hún að gangurinn sé gjarnan
sá að ef hjúkrunarfræðingur tekur sig ekki
á eftir að deildarstjóri hefur ítrekað reynt
að tala við hann þá sé málinu vísað til
hjúkrunarframkvæmdastjóra. Anna segir
þó að það fari allt eftir eðli vandans og
manneskjunni sem í hlut á hvernig staðið
sé að þessu. Það skiptir t.d. miklu máli
hvort hjúkrunarfræðingurinn hefur innsæi í
brot sitt og sýni ábyrgðartilfinningu og
áhuga á að bæta fyrir það.
Tímarit Hjúkrunarfræðinga • 1. tbl. 74. árg. 1998
67