Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.02.1998, Blaðsíða 49

Dagrún Hálfdánardóttir
' /
Þaö hefur vonandi ekki farið fram
hjá neinum íslenskum hjúkrunar-
fræðingi að Félag íslenskra hjúkrun-
arfræðinga hefur sett fram nýjar
siðareglur. Meðal þeirra sem stóðu
að smíð þessara siðareglna og þeirra
sem vinna að kynningu þeirra hafa
skapast umræður um hjúkrunarheit.
Þessar umræður snúast helst um
hvort hjúkrunarfræðingar ættu að
hverfa aftur að fyrri sið og vinna hjúkr-
unarheit þegar þeir öðlast lagalegan
rétt tii að kalla sig hjúkrunarfræðing,
en þeim sið var fylgt um tíma í Hjúkr-
unarskóla íslands. Hið umrædda
hjúkrunarheit var svohljóðandi:
Ég heiti því nú að loknu
námi í hjúkrunarfræði:
• Að nota þekkingu mína og þjálf-
un til þess að vernda tíf, lina
þjáningar, efla heilbrigði og veita
skjólstæðingum mínum þá
beztu umönnun, sem völ er á.
• Að annast hjúkrunarstörf af alúð
og samvizkusemi og án mann-
greinarálits.
• Að sýna sjúklingum og öðrum
skjólstæðingum mínum virðingu
og gæta fyllstu þagmælsku um
öll persónuleg málefni, er ég
kynnist í starfi mínu.
• Að framkvæma fyrirmæli læknis
skynsamlega og af trúmennsku.
• Að auka þekkingu mína og leikni
í starfi í samræmi við þær kröfur,
sem gerðar eru til hjúkrunar-
stéttarinnar á hverjum tfma.
• Að vera stétt minni til sóma,
bæði í einkalífi mínu og á opin-
berum vettvangi.
• Að taka ábyrgan þátt í störfum
annarra þjóðfélagsþegna til
eflingar heilbrigðismála og
annarra velferðarmála. ’

arheít á
Hjúkrunarheitið hér að ofan var
byggt á Alþjóðasiðareglum hjúkrun-
arkvenna líkt og Heitorð lækna (þ.e.
það heit sem læknaefni úr Háskóla
íslands undirrita að loknu embættis-
prófi og áður en skilríki eru afhent) er
byggt á Alþjóðasiðareglum lækna. Ef
til þess kæmi að taka upp hjúkrunar-
heit myndi það byggja á þeim siða-
reglum sem nú eru í hávegum hafðar.
Gamla hjúkrunarheitið þyrfti væntan-
lega endurskoðunar við þar sem
siðareglur hjúkrunarfræðinga hafa
verið í stöðugri mótun og endurnýjun
frá upphafi og eru nú í talsvert ann-
arri mynd en þær voru þegar gamla
hjúkrunarheitið var samið. Megin-
spurning er, hvort við ættum að taka
upp hjúkrunarheit á ný og þá hvers
vegna?
Tilgangur og hlutverk siða-
reglna hjúkrunarfræðinga
Til að reyna að fá svör við ofan-
nefndri sþurningu er mikilvægt að
átta sig á hvers vegna hjúkrunar-
fræðingar þurfa siðareglur og hver
tilgangur þeirra sé, þar sem hjúkrun-
arheitið grundvallast á þeim.
í Stefnu Félags íslenskra hjúkrun-
arfræðinga í hjúkrunar- og heilbrigð-
ismálum kemur fram að störf hjúkr-
unarfræðinga snúast um að hjálþa
skjólstæðingum í öllu sem stuðlar að
heilbrigði og bata eða friðsælum
dauðdaga jafnframt því að fela í sér
umhyggju fyrir skjólstæðingnum,
virðingu fyrir lífi hans, frelsi og mann-
helgi. Enn fremur eru samskipti við
skjólstæðinga þungamiðja hjúkrunar
og mótast af þeim siðferðishug-
myndum sem liggja til grundvallar.
Einnig ber hjúkrunarfræðingi undir
öllum kringumstæðum að hafa hags-
muni skjólstæðinga sinna að
leiðarljósi. Þessi hlutverk hjúkrunar-
fræðinga gefa til kynna að mörg verk
sem hjúkrunarfræðingar sinna í starfi
sínu lúta að siðfræði. Þar sem ekki
er hægt að treysta því að siðgæðis-
vitund allra hjúkrunarfræðinga sé
óbrigðul er nauðsynlegt að hafa
skýrar línur og mörk um hvernig
hjúkrunarfræðingar skuli bregðast við
aðstæðum þar sem þarf að taka
siðfræðilegar ákvarðanir.
Tilgangur siðareglna starfsgreina
er m.a. að varpa Ijósi á þau siðferð-
isgildi sem eiga við hjá hverri starfs-
grein. Siðareglur hjúkrunarfræðinga
hafa fyrst og fremst það hlutverk að
standa vörð um velferð skjólstæð-
inga þeirra, jafnframt því að styrkja
siðferðilega ábyrgð hjúkrunarfræð-
inga og varpa Ijósi á þær skyldur,
gildi og markmið sem felast í störfum
þeirra. Samfélagið lítur á hjúkrunar-
fræðinga sem fagstétt sem skuld-
bindur sig til að veita faglega þjón-
ustu í krafti þeirrar menntunar sem
þeir hafa að baki. Enginn kemst inn í
fagstéttina nema hafa öðlast nauð-
synlega þekkingu og færni til að
sinna þessu starfi. [ þessari þekkingu
og færni felst krafa um að hjúkrunar-
fræðingar séu traustir og ábyrgir í
starfi. Siðareglurnar staðfesta að
hjúkrunarfræðingar viðurkenna og
gangast við þessari ábyrgð. Vil-
hjálmur Árnason sér fjórar hliðar á
þessari siðferðilegu ábyrgð. í fyrsta
lagi er um að ræða ábyrgð gagnvart
skjólstæðingum, í öðru lagi er um að
ræða ábyrgð gagnvart samstarfs-
Dagrún Hálfdánardóttir lauk B.S. prófi i
hjúkrunarfræði frá HÍ árið 1995 og MA prófi
í siðfræði (Health Care Ethics and Law) frá
University of Manchester, Englandi árið
1998. Hún starfar á deild L-1 á SHR.
Tímarit Hjúkrunarfræðinga • 1. tbl. 74. árg. 1998
49