Ráðunautafundur - 15.02.1991, Blaðsíða 147

-139-
ekki rétt þá er eðlilegt að kynbótamatið verði skekkt. Nokkuð ber á í umræðu um
þessar aðferðir, að óttast er að skekkjur í mati á einstökum gripum kunni að hafa of
mikil áhrif á mat annarra gripa í gegnum ættemistengsl. Þetta á við um sérmeðferð
einstakra mjólkurkúa, sem víða erlendis virðist talsvert vandamál við val nautsmæðra.
Einnig er greinilegt að Bandaríkjamenn telja að notkun vaxtarhormóna við
mjólkurframleiðsluna kunni að trufla ræktunarstarfið umtalsvert. Þegar ekki er lengur
byggt á formúlum sem auðvelt er að reikna þá er hætta á að skekkjum sem þessum
verði síður veitt athygh.
Stærsti þröskuldur í notkun þessara aðferða hefur til skamms tíma verið skortur á
fullnægjandi reiknitækni og reiknirými sem þær krefjast. Vegna mikillar þróunar
erlendis í notkun aðferðanna, má ætla að auðvelt verði að fá hugbúnað til slíkrar
vinnslu á næstu árum. Stærri líkön sem notuð eru erlendis krefjast aftur á móti mun
meira reiknirýmis en til staðar er í tölvum hér á landi í dag. íslenskir búfjárstofnar eru,
sem kunnugt er, smáir og ætti reiknirými því tæpast að vera takmarkandi nema í
sauðfjárrækt.
Þegar valið er fyrir fleiri eiginleikum samtímis þá er vel þekkt, að ætíð er
árangursríkast að byggja úrval á einkunn sem vegur saman alla eiginleika í
heildareinkunn þar sem tekið er tillit til mikilvægis eiginleika, arfgengis þeirra og
tengsla á milli eiginleika. Það er einnig þekkt að þessi aðferð er veikust fyrir
ónákvæmu mati á erfðatengslum eiginleika þar sem þekking á þeim stærðum er einnig
oft mjög takmarkandi.
Þróaðar hafa verið aðferðir byggðar á BLUP og einstaklingslíkani þar sem valið
er fyrir fleiri eiginleikum samtímis. Við það vex líkingasettið sem leysa þarf að vísu
verulega þar sem leysa þarf líkingasett vegna hvers eiginleika Þorvaldur Ámason
hefur irnnið mjög mikið þróunarstarf á sviði tækni við lausn á BLUP líkönum fyrir val
fyrir marga eiginleika í einu (multitrait BLUP). Notagildi slíkra aðferða hlýtur að vera
eðlilegt að meta að hluta í ljósi þess hversu vel erfðafylgni á milli eiginleika sem
notaðir eru við úrvalið er þekkt. Ef notaðir eru rangir stuðlar þá getur slíkt magnað
upp skekkju í mati og áhættu af því verður að meta í ljósi þess sem vinnst vegna meiri
upplýsinga. Gagnvart úrvali í gögnunum þá eru líkön sem byggja á fleiri eiginleikum
samtímis tvímælalaust oft mun raunhæfari, vegna þess að úrval í gögmmum beinist
jafnan að fleiri en einum eiginleika.
Eins og áður er sagt þá hefur þróun nýrra aðferða í kynbótamati fyrst og fremst
átt sér stað innan nautgriparæktar og notkun þeirra hefur einnig náð mestri útbreiðslu