Ráðunautafundur - 15.02.1991, Blaðsíða 252

-244-
dóma frá árinu 1990 sem bendir til þess að við munum standa frami fyrir þessu
vandamáli vegna þeirrar uppstokkunar dómstarfa sem nú á sér stað. Komi það hins
vegar í ljós þegar hægt verður að skoða þau mál í heild sinni 1992 (þrjú dómsár
afstaðin) að breytingar sem falla utan skilgreinanlegs sviðs hafi átt sér stað á
erfðastuðlum einhvers (einhverra) eiginleika geta niðurstöður fyrrnefndra rannsókna
í U.S.A. reynst ómetanlegar.
Hér skal minnst á eina hættu sem getur fylgt mjög stífu úrvali eftir BLUP-
einkunn sem reiknuð er út með notkun einstaklingsmódels. Hættan er sú að skyld-
leikaræktarhnignun nái að éta upp árangur úrvalsins. Skyldleikaræktaraukningin
kemur þá til vegna þess að sú mikla og markvissa samþætting upplýsinga sem ein-
staklingsmódelið ræður yfir valdi of mikilli þrengingu á virka erfðahópnum (Dempfle
1990). Ráðstafanir okkar í íslenskri hrossarækt til að stemma stigu við þessari hættu
er traust skýrsluhald og víðsýn mótun kynbótamarkmiðsins þannig að litið sé á
erfðabreytileikann sem auðlind. Þá er vitaskuld átt við breytileika gæða en ekki
verndun þess sem sannanlega telst til ókosta.
Þess skal að lokum getið að BLUP-aðferðin hefur verið notuð til að reikna út
kynbótaframför og umhverfisáhrif í kynbótastarfinu í hrossarækt hér á landi (Þorvaldur
Árnason 1986) og (Ágúst Sigurðsson 1989).
Kynbótaskipulag
Skipulagning kynbótastarfsins er iðulega skilgreind sem sjötta stig skipulegs kynbóta-
starfs, sjá 1. töflu. Gerð kynbótaskipulags fyrir búfjárkyn þarf að byggjast á traustum
rannsóknum á frjósemi, ættliðabili, kynhlutfalli og fleiru í erfðahópnum (búfjárkyninu)
á grunni þess er tekin ákvörðun um ræktunaraðferð og að því loknu er reiknuð út
tölfræðileg hámörkun árlegrar kynbótaframfarar, (AGár). Þær niðurstöður eru svo
vegnar með tilliti til kostnaðar- og tekjuþátta með ákveðnum aðferðum sem t.d. E.W.
Brascamp hefur lýst ítarlega (Brascamp 1978).
Kynbótaskipulag hefur verið gert fyrir íslenska hrossarækt (Rristinn Hugason
1986) og voru þar notaðir stofnstuðlar (frjósemi, kynhlutfall o.fl.) sem reiknaðir voru
út í sérstakri rannsókn (Kristinn Hugason 1983), og einnig má minnast á fleiri rann-
sóknir á þeim atriðum (t.d. Þórir M. Lárusson 1981). Út frá þeim forsendum og auk
þess að gefinni þeirri forsendu að venjuleg hreinrækt (Rönningen 1972) verði stunduð
framvegis sem hingað til í íslenskri hrossarækt var kynbótaskipulagið reiknað út með
hámörkun líkingar sem lítur svo út í sinni einföldustu mynd: