Ráðunautafundur - 15.02.1991, Blaðsíða 189

-181-
í umræðu víða erlendis, við aðstæður hér á landi. Fram hafa verið lagðar hugmyndir
um að byggja upp vísi að slíkum kjörnum við tilraunabúin á Möðruvöllum og Stóra-
Ármóti. Þá yrðu fengnar nokkrar úrvalskvígur undan bestu kúm landsins og með
flutningi á frjóvguðum eggjum yrði stefnt að því að til yrði nautkálfur undan öllum
þessum kvígum þegar þær bera fyrsta kálfi og undan þeim allra álitlegustu yrði þessir
nautkálfar strax teknir til notkunar. Einnig fást fljótt undan þessum kúm kvígur sem
hægt er að velja úr strax meðan þessar kýr eru ungar og byggist þannig mjög fljótt
upp úrvalskjarni bestu gripa í landinu, takist þetta val eftir áætlun. Á slíku búi væru
möguleikar á nákvæmari skráningu margra annarra eiginleika en nú eru fyrir hendi
með kýrnar dreifðar á mörgum búum og hægt að tryggja öra endurnýjun gripa í
kjarnanum. Jafnframt fengist betri samanburður enn ella á milli allra bestu kúnna þar
sem þær stæðu í sama fjósi. Annmarkar þessarar leiðar kunna að vera mikil
skyldleikarækt gripa í kjarnanum þegar fram líða stundir. Nánar verður síðar vikið
að þeim möguleikum sem til staðar eru að bæta mat á nautsmæðrunum frá því sem
nú er.
Val á kýrfeðrum
Samkvæmt rannsóknum Víkings Gunnarssonar, sem að framan er vitnað til, þá leggur
þessi liður fremur Ktið til heildarframfara í nautgriparæktinni. Úrvalsstyrkur kemur
aðeins á þann hluta kúnna sem eru undan reyndum nautum. Vegna lítillar
stofnstærðar þarf að nota fremur stóran hluta stofnsins til afkvæmaprófunar á
óreyndum nautum. Helsta umhugsunarefnið er í raun hvort ekki eigi að nota óreyndu
nautin enn meira en nú er gert. Meginrökin eru að á þann hátt megi auka
úrvalsstyrk nautsfeðra með því að prófa fleiri naut og um leið prófa þau af meira
öryggi en nú er gert. Hér má einnig benda á að nauðsynlegt verður að stefna að
heldur stærri dætrahópum við prófun nautanna ef ástæða þykir til að leggja meiri
áherslu á eiginleika með lágt arfgengi í ræktuninni en nú er gert.
Val á kýrmæðrum
Vegna þess hve stóran hluta fæddra kvígukálfa þarf að ala til viðhalds stofninum
verða möguleikar til úrvals ætíð litlir og framfarir um þennan lið því sáralitlar. Engu
að síður ber að huga að þessum lið því að þetta er sá þáttur ræktunarstarfsins sem
snýr beint að hverjum bónda. Það styður að almennum áhuga á starfinu að þessum
lið sé veitt athygli. Hér mætti skoða nánar hugmyndir frá nágrannalöndunum um
skipulega ræktun á hverju búi. Þó að förgun á kúm hafi mjög h'til áhrif á árangur