Orð og tunga - 01.06.2016, Qupperneq 8

viii Orð og tunga
leggur höfundur m.a. sérstaka áherslu á þátt fornsaxnesku sem fallið
getur í skuggann af vel þekktum fornenskum áhrifum.
Robert Nedoma skrifar stutta grein um uppruna orðsins öræfi
(norr. ør(h)œfi). Hann rekur liðinn -(h)œfi saman við vesturgermanskar
orðmyndir sem merkja ‘ræktað land, byggð’ og telur að ør(h)œfi hafi
því upphaflega merkt ‘óræktað, óbyggt svæði’.
Grein Marie Novotná snertir í senn málræktarfræði, aðlögun
töku orða og þýðingar. Novotná greinir frá rannsóknum sínum á því
hvern ig farið er með íslensk sérnöfn í tékkneskum textum, nánar til-
tek ið í tékkneskum þýðingum íslenskra nútímabókmennta. Hún ber
það einnig saman við fyrri rannsókn á meðferð norrænna orða í tékk-
nesk um þýðingum úr fornmálinu. Höfundur kynnir niðurstöður sín-
ar í samhengi við tékkneska málstýringu og sögu tékkneskrar tungu.
Eink um gerir hún nákvæma grein fyrir viðhorfum og reglum að því
er varðar umritun og beygingar tökuorða. Fram kemur að í gegn um
tíð ina hafi almennt verið á ýmsan hátt vandkvæðum bundið að að-
laga töku orð margbrotnum beygingum tékkneskunnar. Í grein inni
er m.a. fjall að um hvað tékkneskir þýðendur geri við nefni falls end-
ing una -ur í íslenskum karlmannsnöfnum þegar þau koma fyrir í
eignarfalli í tékk nesku. Á íslenska nefnifallsendingin að haldast (ef.
Sigurðura) eða falla brott (ef. Sigurða)? Og eiga séríslenskir bók staf ir
að haldast í er lenda textanum (Þórarinn eða Thórarinn eða Tórarinn)?
Grein Novotná á ekki síst erindi við íslenska lesendur þegar haft
er í huga að meðferð erlendra sérnafna í íslenskum textum er í raun
margbrotin (Peking – Beijing; í Kína – á Kúbu – á Srí Lanka; í Líma – í
Moskvu; Juan Carlos – Jóhann Karl o.s.frv.). Íslenskir málnotendur eru
um sumt óvissir og hafa um margt nokkuð mismunandi mat. Sem
hlið stæðu við tékkneska dæmið hér á undan má t.d. nefna breytileik-
ann í því hvernig farið er með erlend karlmannsnöfn í eignarfalli í
íslensk um textum: ræða Benitos Mussolinis – ræða Benitos Mussolini –
ræða Benito Mussolinis – ræða Benito Mussolini. Grein Novotná veitir
íslensk um mál notendum innsýn í það umhugsunarefni sem meðferð
íslenskra sér nafna getur verið þýðendum og höfundum erlendra
texta.
Ingibjörg Elsa Björnsdóttir skrifar grein um máltæknilegt við-
fangs efni. Eftir inngang um uppruna og megintegundir vélþýðinga
lýsir hún helstu eiginleikum tiltekins kerfis, Apertium, sem hún telur
að sé einn besti kosturinn til að rannsaka og þróa vélþýðingarkerfi
fyrir íslensku.
Eins og fram kom í formála síðasta árgangs er stefnan sú að birta
tunga_18.indb viii 11.3.2016 14:41:07