Orð og tunga - 01.06.2016, Blaðsíða 57

Margrét Jónsdóttir: Veik sögn verður sterk 47
Heimildir í ONP bera því vitni að kvíða hafi verið veik sögn.8 Hér
í (2) koma þrjú dæmi í aldursröð; veika beygingin í nútíð, þátíð og
lýsingarhætt i þátíðar er augljós.
(2) a. nt. caupmaðrinN oc buandinn kviþir ser
Sv 10318 /AM 327 4° (c1300)/Sverris saga
b. lh.þt. sakir þær, er hann hafði áður kvítt mest
Laxd 3821/AM 132 fol (c1330‒1370)/Laxdǿlasaga
c. þt. Marger menn kuiddu nu miog vid kuomu Þor
biarnar
Krók 234/ AM 471 4° (c1450‒1500)/Króka-Refs saga
Í ROH eru dæmi um sögnina úr elstu orðteknu heimildum. Þar er
beyg ingin alltaf veik. Í (3) koma þrjú dæmi, það yngsta frá fyrsta
þriðj ungi 18. aldar.
(3) a. nt. Snu þu fra mier þeirre Forsmaan /er eg kuijde
vid.
GuðbrÞorlBibl Sl 119, 39 Aldur: 16s
b. lh.þt. Ef Bijwijsad werdur hun haffi ... storliga kuijdtt
wid þess älógum og fyrerlitningu.
Alþb III, 368 (1605) Aldur: 17f
c. þt. Hann kvijdde ei vid Hatre Raadsens.
LassHugv, 386 Aldur: 18f
Elsta örugga heimildin um sterka þátíðarbeygingu í ROH er úr mál-
fræði Runólfs Jónssonar (1651:126).9 Beygingin er ekki gefi n að fullu,
aðeins nafnhátt ur og þátíð eintölu. Engin athugasemd er gerð við
beyg inguna; gæti það bent til þess að beygingin hafi fyrir löngu verið
orðin sterk. Má í því sambandi vísa til orða Björns K. Þórólfssonar
sem vitnað var til hér í upphafi um sterka beygingu sagnarinnar. Því
er við að bæta að í ROH er svo eitt dæmi úr þulum frá um 1700; um
raunverulegan aldur þess veit svo enginn.
8 Í ONP eru dæmi úr elsta máli allt fram til 1540. Sagt er frá uppruna viðkomandi
handrits. Hér er upprunans því aðeins getið sé hann ekki íslenskur og hann talinn
skipta máli í fræðilegu samhengi. Tekið skal fram að kvíða beygðist alltaf sem ij a-
sögn (kvíði í 1. persónu eintölu) nema í tveimur tilvikum, þá sem ō-sögn (kvíða í 1.
persónu eintölu).
9 Þegar Jóhannes B. Sigtryggsson (2011:238) ræðir um sterka beygingu kvíða í ævi-
sögu Jóns Steingrímssonar getur hann þess að dæmi séu um sterka beygingu í
Nýja testamentinu frá 1540. Dæmið, sem hann nefnir, er ekki rétt heldur er þar um
kvenkynsorðið kvíða að ræða eins og sjá má hjá Jóni Helgasyni (1929:301). Engin
dæmi eru um sterka beygingu sagnarinnar í þýðingunni.
tunga_18.indb 47 11.3.2016 14:41:11