Orð og tunga - 01.06.2016, Page 77

Guðrún Þórhallsdóttir: Tvíræða orðasambandið að ósekju 67
Einnig er orðið nefnt í orðabók Gunnlaugs Oddssonar (1991[1819]:170).
Orð Cleasbys og Guðbrands koma vel heim við það að no. ósekja kem-
ur ekki fyrir í öðru samhengi í dæmum orðabókar Árnanefndar úr
forn um lausamálstextum. Það lítur ekki heldur út fyrir að orðið ósekja
hafi verið skáldamálsorð því að það er ekki fletta í Lexicon poeticum
(1931), né heldur í rímnaorðabók Finns Jónssonar (1926–1928).
2.2 No. sekja í fornmálshandbókum
Nafnorðið sekja (án forskeytis) er ekki auðfundið í fornmálsorða bók-
um. Það er ekki fletta á vef orðabókar Árnanefndar og því virðast
dæmi um það ekki til í safni orðabókarinnar úr lausamálstextum.
Orðið sekja er ekki fletta í orðabók Fritzners (1886–1896; 1972) og ekki
hjá Cleasby og Guðbrandi. Það er ekki heldur uppflettiorð í Lexicon
poeticum eða í rímnaorðabók Finns Jónssonar.
Í aðdraganda þessara greinarskrifa fannst eitt dæmi um að no. sekja
hafi verið til í fornu máli utan sambandsins að ósekju. Það er varðveitt
í dróttkvæðri vísu Sighvats Þórðarsonar úr flokknum um Erling
Skjálgs son. Þar kemur fyrir orðið frændsekja sem Lexicon poeticum
(1931:157) þýðir sem ‘sök við frænda, u.þ.b. = frændvíg’ („skyld overfor
en slægtning, frændeskyld, omtr. = frændedrab“). Fyrri helmingur 7. vísu
hljóð ar svo (Finnur Jónsson 1912:230):
(6) Áslákr hefir aukit,
es vǫrðr drepinn Hǫrða
(fáir skyldu svá) foldar,
frændsekju (styr vekja);
Finnur Jónsson tekur vísuna saman þannig að hún hefjist á orðunum
„Áslákr hefir aukit frændsekju“ sem merki að Áslákur hafi gerst sek-
ur um brot gegn frændum. Ný útgáfa dróttkvæða (Whaley (ritstj.)
2012:639) tekur undir með Finni, þýðir nafnorðið sem „‘crime against
kindred’: Lit. ‘kinsman-guilt’“ og upphaf vísunnar sem „Áslákr has
increased crime against kindred“; enn fremur er þess getið að orðið
frændsekja hafi ekki verið íðorð í norskum eða íslenskum lögum.
Hér er þá komið dæmi úr dróttkvæði frá 11. öld um no. -sekja sem
síðari lið samsetningar og það er rímskorðað því að sekj- rímar við
vekj-. Þetta gæti þótt traust heimild um að no. sekja sé ævafornt. Þó
verður að hafa hugfast að samsetningin frændsekja er ekki varðveitt
annars staðar og ekki er ólíklegt að orðið sé nýsmíði Sighvats. Jafnvel
tunga_18.indb 67 11.3.2016 14:41:13