Orð og tunga - 01.06.2016, Síða 160

150 Orð og tunga
Binda skal fjandann, bjarga óverðugum
(Bls. 51.) Skýring höfundar er m.a. ‘koma skal böndum á gamla bak-
arann/hið illa, bjarga þeim sem á það ekki skilið’. Mér er ógern ing ur
að finna annars staðar minnst á „gamla bakarann“ í þessari merk-
ingu, sbr. og skýringu höfundar á málshættinum Illt er fleira en fjand-
inn sjálfur (bls. 151).
Bónasekkinn er bágt að fylla
Höfundur segir sem skýringu ‘erfitt er að tæma bænarefnin’. Spurn-
ingin er hvort ekki væri réttara að skilja bón hér sem ‘kvabb eða beiðni’
frekar en ‘bæn’.
Sjaldan deyja búrkonur (búkonur) fyrir búrdyrum
Höfundur segir í skýringu að búrkona merki ‘hagsýn búkona’. Búr-
kona merkir í raun ‘kona sem skammtar mat’ en búkona er í sjálfu sér
‘hagsýn kona’.
Bráður er bögusmiður
Skýring höfundar er ‘bráðlátur (óþolinmóður) er vísnasmiður; vísa er
fljótgerð’. Merkingin ætti að mínu mati fremur að vera ‘hraðkvæður
er vísnasmiður; léleg vísa er fljótgerð’, sbr. bögumæli, þó að vissulega
geti baga þýtt almennt ‘vísa’.
Af rímu erindi er hægt að hvílast
Höfundur segir að hér sé um orðaleik að ræða, þ.e. að orðmyndin
rímu geti vísað til no. (kv. ef.) eða lo. (hk. et. þgf.) ‘rímilegur’ (bls.
122–123). Lo. rímur hefur ekki fundist í orðabókum eða Ritmálssafni
svo að það byggist líklega á tilgátu að orðið sé eða hafi verið til.
Víða slettir flórkýrin halanum
‘hnýsinn lætur sig margt varða’
Höfundur bætir við óbeinni merkingu sem vísi til manns sem skiptir
sér af því sem honum kemur ekki við (bls. 156). Mér virðist merkingin
frekar vera ‘sá sem ber illmælgi út um allt, talar illa um menn víða’,
ekki nauðsynlega að hnýsni og afskiptasemi sé aðalatriðið.
Ekki gjöri eg skör mína eftir skarntíkunum
‘ekki sníð ég skör mína (hár mitt) eftir skordýrunum; ekki smíða ég
fótskör mína með tilliti til skordýra; ekki tek ég mið af hinu fánýta’
tunga_18.indb 150 11.3.2016 14:41:20