Jökull - 01.01.2001, Qupperneq 145

Vorferð Jöklarannsóknafélags Íslands, 2000
Magnús Tumi Guðmundsson
Raunvísindastofnun Háskólans, Hofsvallagötu 53, 107 Reykjavík
INNGANGUR
Eftir þrjú erilssöm ár með löngum vorferðum og mjög
umfangsmiklum verkefnum vegna umbrota síðustu
missera, var afráðið að hverfa aftur að hefðbundnu
sniði vorferða. Því varð ferðin rúm vika að lengd eins
og lengst af fram til 1997. Áformað var að leggja af
stað laugardag 10. júní. Í vikunni fyrir ferðina kom
í ljós að vegna vorkuldanna var leiðin í Jökulheima
enn að töluverðu leiti undir snjó. Á þessum síðustu og
verstu tímum má enginn vera að því að vera ofurseldur
duttlungum veðurfarsins og þótti erfitt að seinka ferð-
inni um viku. Í stað þess var ákveðið að fara einfald-
lega í Grímsvötn úr austri, um Skálarfellsjökul. Þó var
ákveðið að beita tangarsókn og senda léttan jeppahóp
um Jökulheima. Meginhópurinn fór af stað að kvöldi
föstudags 9. júní, gisti í Freysnesi og var tilbúinn til
jöklaferðar í Jöklaseli eftir hádegi daginn eftir. Farar-
tæki voru snjóbíll Landsvirkjunar, jeppar og vélsleðar.
Fararstjóri var Magnús Tumi Guðmundsson en mat-
arbirgðastjórn var í höndum Sjafnar Sigsteinsdóttur.
Tuttugu manna hópur var alla vikuna en um 10 manns
voru með yfir Hvítasunnuhelgina.
FERÐIN
Ferðin vestur jökul var tíðindalítil í ágætu veðri og
kom hópurinn á fjallið milli kl. 7 og 8 um kvöld-
ið. Daginn eftir, Hvítasunnudag, var haldið í Gríms-
vötn og aðstæður kannaðar. Farið var að gígnum frá
1998 og skoðað vatnið vestan hans. Einnig var bor-
uð afkomuhola í Grímsvötnum. Að lokum fór hóp-
urinn könnunarferð norður í Gjálp. Ágætt veður var
um kvöldið og góð stemning en morguninn eftir fór
hópurinn sem aðeins var yfir helgin, helgarpakkinn, til
byggða, um Jökulheima. Sá hópur bar á húsin í Jök-
ulheimum, vann hluta verksins á uppeftirleiðinni og
lauk því svo í heimferðinni.
Fyrir þá sem eftir voru leið vikan með undrahraða.
Auk vinnu við rannsóknir var dittað að skálunum og
borið á þá eins og tök voru á. Skipt var um allar dín-
ur í skálanum enda skreið fólk slakt og fínt úr koju á
morgnana og lofaði nýju dínurnar.
Veður var ágætt lengst af en hvassviðri gerði að
kvöldi 12. júní. Þó búið væri um allt eftir bestu getu
fór svo að samanbundið búntið með gömlu dýnunum
tókst á loft, leystist í sundur, dínurnar fuku vestur á
jökul og hafa ekki sést síðan. Helst nýjung í þess-
ari ferð var gúmmíbátur sem fenginn var að láni hjá
Orkustofnun. Bátnum var siglt um lónið sem mynd-
ast hefur vestan gígsins frá 1998. Það reyndist 800 m
langt meðfram hömrum Grímsfjalls og 500 m breitt.
Mesta dýpi mældist um 80 metrar. Að norðan og vest-
an var lónið girt 40–60 m háum íshömrum sem öðru
hverju hrundi úr. Að sunnan var þverhníptur 300 m
hár klettaveggur Grímsfjalls. Það var stórkostleg upp-
lifun að sigla um lónið. Var um það talað að löngu
hefði verið tímabært að Jöklafélagið efndi til sigling-
ar á vötnunum. Hin síðari ár hefur raunar fátt verið
um vakir sem nýst gætu til slíks. Fyrir um 40 árum
gerði Sigurður Þórarinsson reyndar tilraun til að sigla
um vökina sem þá var við Vatnshamar, vestast í vötn-
unum. Til siglingarinnar hafði Sigurður aðeins vind-
sæng. Verra var að hann afréð að taka með sér ísöxi
til halds og trausts. Eins og þeir vita sem reynt hafa,
eru vindsængur ekki mjög stöðugar fleytur og erfitt að
athafna sig á þeim. Enda fór það svo að Sigurður var
ekki fyrr kominn af stað en öxin fór í vindsængina og
risti hana á hol. Sængin missti flotið, Sigurður fór í
vatnið og svamlaði í land. Lauk þar með fyrstu tilraun
til útgerðar á Grímsvötnum. Nú tókst betur til enda
JÖKULL No. 50 145