Tímarit Máls og menningar - 01.02.2004, Page 117

Þjóðlegt flóð?
legur er Andlit þegar öllu er á botninn hvolft mjög hefðbundin skáldævi-
saga. Henni lýkur með því að sögumaður finnur sjálfan sig í hlutverki ut-
angarðsskáldsins - hann er kominn á rétta hillu í lífínu. Þar sem þjáning-
in og sjálfsblekkingarnar æpa á mann af hverri síðu í bók Lindu er varla
að grilli í sársauka í Andliti. Hún er skemmtileg, lúmsk og íronísk, en það
er eins og maður sakni þess að fá aldrei að vita hvernig söguhetjunni líð-
ur, hvort aldrei komi sprunga í sjálfsmyndina, hvort glaðbeitnin víki
aldrei fýrir raunverulegri angist.
Saga Þráins Bertelssonar, Einverskonar ég, er sú sem heillaði mig mest
af þeim skáldævisögum sem komu út núna fýrir jólin. Af þessum sögum
er hún mest leitandi, hún gengur mjög nærri aðalpersónunni en stendur
líka þétt upp við hana í barnæskulýsingunum. Rétt eins og hinar sögurn-
ar sem hér hefur verið fjallað um lýsir hún erfiðu lífi og erfiðum uppvexti
í skugga móðurleysis og fátæktar. Það sem kannski heillar mann mest við
sögu Þráins fyrir utan það hvað hún er lýsandi vel skrifuð er að í henni
fer fram leit að sjálfsskilningi, svörin eru ekki gefin fýrirfram. Ekkert eitt
stef gengur í gegnum bókina alla og þegar henni lýkur eru svörin ekki
fundin. Þvert á móti er eins og þá sé þrautaganga sögumannsins og bar-
átta við sjálfan sig fyrst að hcfjast.
Að lokum
Þetta er annað skiptið sem ég tek að mér að gera upp jólabókaflóð fyrir
Félag íslenskra fræða. í fyrra var það að mörgu leyti einfaldara en nú og
línurnar voru skýrari. Að lokum held ég að það væri ráð að snúa aftur að
upphafinu og að fundi gagnrýnenda DV. Þegar ég hugsa til baka held ég
að ein af ástæðunum fyrir því að listinn minn var jafn stuttur og raun ber
vitni sé sú hversu mikið fagidjót ég er sjálfur. Mér hafði ekki komið til
hugar fremur en venjulega að seilast eftir öðrum bókum en skáldsögum,
smásagnasöfnum og ljóðum, skáldævisögurnar sem ég hef talað um hér
í kvöld lét ég algerlega framhjá mér fara. En sennilega er það þó eitt af því
sem stendur uppúr eftir þessi jól. Gróskan er hvað mest í játningabókum,
skáldævisögum og minningum. Mörkin milli skáldsagna og æviminn-
inga eru að verða ógreinilegri, kannski var það Kólumbusaregg Guðbergs
Bergssonar, að fínna upp hugtakið skáldævisaga sem manni finnst eins
og hafi alltaf verið til, sem ruddi leiðina fyrir þessa bylgju.
Mörkin milli skáldskapar, minninga og sögu eru frjó og skapandi,
þetta höfum við séð í þeim verkum sem hér hafa verið nefnd, en einnig
undanfarin ár í verkum höfunda eins og Einars Más Guðmundssonar,
Huldars Breiðfjörðs og Guðrúnar Evu Mínervudóttur. Áhuginn á sjálf-
TMM 2004 • 1
115