Tímarit Máls og menningar - 01.09.2004, Blaðsíða 69

Fyrirgjöf af kantinum
eða jafnvel áhrif fótboltans á efnahag sveitarfélagsins á Akranesi. Vaxandi
fjöldi íþróttatengdra viðfangsefna í háskólum Bandaríkjanna og jafnvel í
Evrópu hefur leitt til útgáfu bóka um íþróttasálfræði, íþróttasjúkra-
þjálfun, íþróttaheimspeki, íþróttahreyfiaflsfræði og íþróttastjórnun.
Mikilvægur þáttur þessarar undirgreinar eru minningabrot og
íþróttafrásagnir ásamt ævisögum og sjálfsævisögum íþróttamanna, en
margar þeirra teygja sig ekki síður inn á svið bókmennta en sagnfræði.
íþróttaævisögur eru raunar viðurkennt rannsóknarefni í sumum banda-
rískum háskólum þar sem mikil rækt er lögð við bókmenntalegt og sögu-
legt samhengi í afró-amerískum íþrótta(sjálfs)ævisögum.
Flautað til leiks í Bandaríkjunum
Innan bókmenntaheimsins var áður fyrr nokkur tregða til að viðurkenna
fagurfræðilega svo „líkamlegt“ umfjöllunarefni sem íþróttabókmenntir
(kannski vegna tilhneigingar háskólasamfélagsins til að „forgangs-
merkja“ hugann en „jaðarmerkja“ líkamann, sjá Markula & Denison
2000). Þetta er mjög að breytast, bæði í Evrópu sem og hér á íslandi.
íþróttabókmenntir sem fræðilegt viðfangsefni eru vissulega lengst
komnar í Bandaríkjunum. Skýring þess kann að vera sú að jafnvel laus-
leg skoðun á helstu stoðum bandarískra bókmennta á 20. öld sýnir fjölda
mikilsverðra höfunda sem skrifuðu bókmenntaverk sem innihalda
íþróttir sem mikilvægan þátt. Þar má nefna William Faulkner, Scott
Fitzgerald, Ernest Hemingway, James T. Farrell, Sinclair Lewis, John
Updike, Bernard Malamud, Philip Roth, Raymond Coover, Don DeLillo
og John Irving. Og auðvitað fékk Hemingway Nóbelsverðlaunin með
sérstöku tilliti til klassísks íþróttabókmenntaverks síns, Gamli maðurinn
og hafið (1952), þar sem bæði er fjallað um djúpsjávarstangveiðar og
hafnabolta.
Þar að auki hafa margar frægustu íþróttaskáldsögurnar verið umrit-
aðar í leiknar kvikmyndir í fullri lengd (The Natural eftir Bernard Mala-
mud, leikstjóri Barry Levinson, 1984; skáldsagan Shoeless Joe eftir W.P.
Kinsella sem kvikmyndin Field ofDreams, leikstjóri Phil Robinson, 1989;
A River Runs Through It eftir Norman Maclean, leikstjóri Robert Red-
ford, 1992; For Love of the Game effir Michael Shaara, leikstjóri Sam
Raimi, 1999). Þá hefur Hollywood verið óþreytandi við að framleiða vin-
sælar íþróttakvikmyndir, einkum byggðar á hafnabolta, bandarískum
fótbolta og körfubolta.
Það er þó ekki aðeins á sviði skáldsagnagerðar og kvikmynda sem
íþróttabókmenntir hafa öðlast viðurkenningu í Bandaríkjunum.
TMM 2004 • 3
67